طراحی الگوی برنامه درسی پژوهش محوری در مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی برای پرورش تفکر و خلاقیت در دانش آموزان مقاله

زمینه: امروزه دانش آموزان برای ورود به عصر دانایی و روبه رو شدن با تحولات شگفت انگیز قرن بیست و یکم باید به طور فزاینده ای مهارت های پژوهش و حل مساله، روحیه ی جست و جوگری و مهارت های تفکر انتقادی و خلاق را برای تصمیم گیری مناسب و حل مسائل پیچیده در خود تقویت کنند، آموزش مهارت های تفکر و یادگیری از طریق روش های یاددهی – یادگیری فرایند مدار و مبتنی بر پژوهش یا حل مساله ضروری به نظر می رسد. هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مطلوب برنامه درسی مطالعات اجتماعی بر اساس رویکرد پژوهش محوری انجام شد. روش: پژوهش به روش کیفی- کمی انجام شد. جامعه آماری این تحقیق در فاز کیفی تفکرات و اندیشه های صاحبنظران درباره پژوهش محوری است که در قالب کتب، اسناد، مقالات، مجلات، متون و سایت های اینترنی مطرح شده است و در فاز کمی تمامی صاحبنظران تعلیم و تربیت در رشته برنامه ریزی درسی و حوزه مطالعاتی پژوهش محوری بود که به روش نمونه گیری هدفمند تعداد 15 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات در فاز کیفی تکنیک تحلیل محتوای گلیزر و استراوس و کاربرگ های تحلیل محتوا و در فاز کمی نیز پرسشنامه محقق ساخته متشکل از گویه های اهداف و محتوا در حوزه شناختی، ارزشی نگرشی و مهارتی بود. پس از برازش اهداف و محتوای مطالعات اجتماعی با توجه به مولفه های پژوهش محوری با تکنیک تحلیلی-استنتاجی اقدام به پیشنهاد روش های تدریس و ارزشیابی شد. یافته ها: نتایج بدست آمده نشان می دهد که بر اساس مولفه های استخراجی اکثر قریب به اتفاق صاحبنظران اذعان داشتند که اهداف و محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی بر اساس رویکرد پژوهش محوری باید ویژگی هایی همچون حل مساله، تفکر انتقادی، کنجکاوی، فعالیت محور بودن، خود رهبری و خلاقیت داشته باشند.همچنین با اتکا به مبانی نظری و تجربیات کشورهای پیشرو روش های تدریس(روش مساله محوری، کاوشگری، اکتشافی، بحث گروهی، ایفای نقش بدیعه پردازی، بارش مغزی و روش مشارکتی.) و روش های ارزشیابی:( ارزشیابی مداوم، خود ارزیابی، بحث آزاد، هدف آزاد، پوشه کار، ارزشیابی گروهی و فردی، بازخورد دوره ای، ارائه گزارش و همتایان سنجی)پیشنهاد شدند.

Background: Students nowadays need to increasingly develop research and problem solving skills, search habits, and critical thinking skills to enter the age of knowledge and face the twenty-first century's amazing transformations. Fit and solve complex problems in themselves, teaching thinking and learning skills through teaching methods - learning process-based or inquiry- based or problem-solving seems to be necessary. Purpose: The purpose of this study was to provide a desirable social science curriculum based on a inquiry-based approach. Method: Quantitative and qualitative research was carried out. The statistical population of this research is in the qualitative phase of thinking and thought of scholars about research based on books, documents, articles, journals, texts and internet sites, and in the small phase of all the educators in the field of curriculum planning and The study area was research based on which 15 students were selected as a sample.The information gathering tool in the qualitative phase of the Glaser and Strauss content analysis technique and content analysis worksheets and in the quantitative phase was a researcher-made questionnaire consisting of objectives and content categories in the cognitive, value-oriented, and skillful fields. After fitting the goals and content of social studies, based on the inquiry-based components, an analytical-deductive technique proposed teaching and evaluation methods. Findings: The results show that according to extractive components, the vast majority of experts acknowledged that the goals and content of social studies curriculum based on a inquiry- based approach should include features such as problem solving, critical thinking, curiosity, activity-centeredness , Self-leadership and creativity. Also, based on theoretical foundations and experiences of leading countries teaching methods (axial problem, exploration, exploration, group discussion, role play, brainstorming, and collaborative approach) and evaluation methods: (Continuous evaluation, self-evaluation, free discussion, open goal, work folder, group and individual evaluation) , Periodic feedback, reporting and peer-review) were suggested.

"براساس نتایج به دست آمده از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی در برازش اهداف برنامه درسی پژوهش محوری در سطح ارزشی و نگرشی می توان گفت رورش نگرش مثبت به حل مسأله با میانگین 40/4 و بار عاملی 65/0 در اولویت اول، ترغیب به ارزیابی از عملکرد خود با میانگین 73/4 و با بارعاملی64/0 اولویت دوم، پرورش نگرش مثیت به انعطاف پذیری در یادگیری با میانگین 73/4 و بارعاملی 62/0 در اولویت سوم، ارزش قائل شدن به عقاید دیگران و سعه صدر با میانگین 60/4 و بار عاملی52/0 در اولویت چهارم، پرورش علاقه مندی یادگیری خودراهبر و خودتنظیم با میانگین 40/4 و بار عاملی 42/0 در اولویت پنجم، برانگیختن حس کنجکاوی با میانگین 40/4 و بار عاملی 38/0 در اولویت ششم، ایجاد انگیزه نگرش مثبت نسبت به مسئولیت پذیری با میانگین 53/4 با بارعاملی28/0 در اولویت هفتم، ایجاد انگیزه مثبت به تعاون و همکاری با میانگین 53/4 با بار عاملی 26/0 در اولویت هشتم، پرورش نگرش مثیت به مهارت فراشناخت با میانگین 66/4 با بار عاملی21/0 در اولویت نهم، پرورش علاقه مندی به حس مشارکت و تشریک مساعی با میانگین 60/4 با 20/0 در اولویت دهم، علاقه مندی به اکتشاف حقایق با میانگین 66/4 با بار عاملی 19/0 در اولویت یازدهم، تقویت تشویق به استفاده از فرصت های متنوع برای تولید دانش با 60/4 با بار عاملی 15/0 در اولویت دوازدهم، پرورش نگرش مثبت به کاوشگری با میانگین 60/4 و بار عاملی 14/0 در اولویت سیزدهم، پرورش نگرش مثبت به استدلال کردن با میانگین66/4 با بارعاملی 10/0 و ارزشگذاری به رفتارهای خلاق دانش آموزان60/4 با بار عاملی 10/0 اولویت چهاردهم، علاقه مندی و نگرش مثبت به پرسشگری با میانگین 46/4 با بار عاملی08/0 در اولویت پانزدهم، تشویق دانش آموز به آمادگی برای پذیرش عدم قطعیت دانش60/4 با بار عاملی06/0 در اولویت شانزدهم، تقویت تمایل به پویایی و فعال بودن40/4 با بارعاملی 05/0 و پرورش نگرش مثبت در معلمان نسبت به فعالیت های پژوهشی40/4 با 05/0 در اولویت هفدهم را به خود اختصاص داده است."