چکیده:
زیستفناوری با حفاظت از تنوع زیستی و ابداع راهکارهایی از جمله برای حذف آلایندههای آب، خاک و هوا، امکان بهرهوری از زیستتوده و زیستدیزل را در تأمین سوخت فراهم کرده است و با ایجاد زمینهای برای بهرهبرداری از قابلیت استخراج مواد ژنتیکی ناشی از بقایای منقرضشدۀ گونههای گیاهی و جانوری بهمنظور شبیهسازی گونههای منقرضشده یا در معرض انقراض، بستری را برای توسعۀ حقوق بینالملل محیطزیست ایجاد میکند. این امر بهویژه با ارائۀ سازوکارهای جایگزین در مقابل روشهای سنتی پیشگیری و حفاظت از تخریب محیطزیست میتواند به توسعۀ حقوق بینالملل در این حوزه کمک قابل ملاحظهای کند. با وجود نقش قابل ملاحظۀ فناوری زیستی در توسعۀ حقوق بینالملل محیطزیست، ترکیبات سمی ناشناخته، واکنشهای آلرژیک و آلودگی ژنتیک غیرقابل پیشبینی برآمده از عرضۀ ارگانیسمهای سمی ناشی از دخل و تصرف در ارگانیسمهای موجود به اکوسیستمها میتواند زمینهای را برای تخریب یا آلودگی مضاعف محیطزیست فراهم آورد. این در حالی است که پیامدهای مثبت این فناوری و تأثیرات زیانبار آن از جمله عوامل تعیینکننده در شتاببخشی به تغییر نگاه جامعۀ بینالمللی نسبت به اهمیت محیطزیست و لزوم حفاظت و صیانت از آن شده که درنهایت روند توسعه و تدوین بیش از پیش حقوق بینالملل محیطزیست را سبب شده است. در این مقاله با تأملی در منافع و مضار زیستفناوری، به تأمل در این امر خواهیم پرداخت که زیستفناوری به چه نحو در خدمت توسعۀ حقوق بینالملل محیطزیست به کار گرفته میشود. در این خصوص، هرچند نباید از وجوه مثبت زیستفناوری چشمپوشی کرد، ضروری است تا به تبعات و آثار جانبی زیستفناوری نیز بیتوجه نباشیم.
Biotechnology allows exploitation of biomass and biodiesel in providing fuel through protecting biodiversity and developing novel strategies including strategies for removal of water، soil and weather pollutants; and it provides opportunities for development of environment international law by providing opportunities for utilization of exploitability of genetic materials resulting from fossilized remains of extinct flora and fauna species aiming at simulation of extinct species. Through providing alternative strategies instead of traditional methods for protection of environment and prevention of any damaged incurred on it، it can significantly help development of international law in this respect.While biotechnology plays a significant role in development of environment international law، the unknown poisonous composites، allergic responses، and unpredictable genetic pollutions resulting from supplying poisonousorganism due to intervention in existing organisms can pave the way for destruction and pollution of environment. The positive consequences of this technology and its negative effects are determinants accelerating the change in international society attitude towards the significance and the necessity of protection of environment، finally leading to increasingly development of environment international law. Focusing on the advantages and disadvantages of biotechnology، this study is concerned with how biotechnology can serve development of environment international law.
خلاصه ماشینی:
ایـن در حـالی اسـت کـه پیامدهای مثبت این فناوری و تأثیرات زیان بار آن از جمله عوامل تعیین کننده در شتاب بخشـی به تغییر نگاه جامعۀ بین المللی نسبت به اهمیت محیط زیست و لـزوم حفاظـت و صـیانت از آن شده که درنهایت روند توسعه و تدوین بیش از پیش حقوق بین الملل محیط زیست را سبب شده است .
نقطۀ عطف اصل حاکمیت در اسناد استکهلم (اصل بیست و یکم ) و اعلامیۀ ریو (اصل دوم ) است که مقرر میدارد: «به منظور حفظ و حراست از محیط زیست ، کشورها مجازند آن گونـه درآمـدهـایی را کسـب کنند و سیاست های توسعه ای را اعمال نمایند که هم با ضـوابط سـازمان ملـل متحـد و اصـول حقوقی پذیرفته شدة بین المللی منطبق بوده و هم عادلانه و تحت کنترل باشـد، بـه طـوری کـه موجبات ضرر و زیان به کشورهـای دیگـر و یـا منـاطق خـارج از مـرز آن هـا را فـراهم نسـازد» (پورهاشمی و ارغند، ١٣٩٢: ٧٢).
پیامدهای مثبت و منفی این تکنولوژی ، سبب تحرکاتی میان فعـالان محـیط زیسـت ، همچنـین دولت ها و جامعۀ جهانی شده است تا با پیش بینی تمهیداتی برای حفاظت از محـیط زیسـت ، بـر توسعه و غنای حقوق بین الملل محیط زیست ، بیش از پیش بیفزاینـد.
لذا اسناد بین المللی در حوزة محـیط زیسـت ، ضمن آنکه بر استفاده از تمامی فناوری های مدرن و مزایای آن ها برای بقای محیط زیست تأکید کرده است ، به اقدامات و روش های احتیاطی مناسب نیز بـرای کنتـرل آثـار نـامطلوب آن هـا در حفاظت و استفادة پایدار از تنوع زیستی ، اشاره کرده است .