چکیده:
یمن کشوری کهن است که از تاریخ حکومتی طولانی برخوردار است. این کشور از دیرباز درگیر تلاطمات و بحرانهای زیادی بوده و جنگهای بسیاری را با رومیان، حبشی ها، ایرانیان، ترکان عثمانی، پرتغالی ها، انگلیسی ها، مصری ها، عربستانی ها و... از سر گذرانده است. بویژه در قرن بیستم تحولات سیاسی زیادی نظیر جنگهای گوناگون، استقلال، دوپاره شدن، اتحاد، جنگهای داخلی و... در این کشور به وقوع پیوسته است که دامنه آنها تا به امروز نیز ادامه دارد. بررسی چرایی بحران خیزبودن این کشور مستلزم شناخت زمینه ها و عوامل زمینه ساز است. عوامل جغرافیایی از عوامل ریشهای، پایدار و زمینه سازی هستند که لازم است مورد بررسی قرار گیرند. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به دنبال بررسی و تحلیل و ریشه یابی بحران این کشور از دیدگاه ژئوپلیتیک می باشد و برای این منظور عوامل جغرافیایی موثر را به طور عمده در قالب پنچ گروه طبیعی، انسانی، اقتصادی، سیاسی و استراتژیک مورد بررسی قرار داده است. یافته های پژوهش نشان میدهد که عوامل جغرافیایی بویژه عوامل فوق الذکر، نقش زمینه سازی در بحران یمن را دارند و نیروها و قدرتهای سطوح داخلی و ملی، منطقه ای و فرامنطقه ای نیز با ابتنا به این عوامل در بحران این کشور نقش آفرینی می کنند و ماهیت پایدار و ریشه دار بودن عوامل جغرافیایی نیز دلیل تداوم و مزمن بودن بحران یمن می باشد.
خلاصه ماشینی:
اگرچه نقطه شـروع بحران اخیر یمن مسائل داخلی این کشـور اسـت ولی با توجه به ویژگیهای جغرافیای طبیعی، انسـانی و استراتژیک این کشور به سـرعت با مداخله بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای ابعاد گسترده ای به خود گرفته است و در آینده نزدیک نیز نمیتوان دورنمایی برای حل آن تصـور کرد.
جامعه یمن از نظر مذهبی به طور عمده از دو مذهب زیدی (٣٥ درصــد) و شــافعی (٦٥ درصد) تشکیل شده است و کمتر ١ درصد نیز از اقلیت های دیگر میباشند( International Religious ٢-١ :٢٠١٥ ,Freedom Report).
عوامل جغرافیای انسـانی یمن نیز زمینه سـاز ایجاد و تداوم بحران در این کشـور بوده است که به عنوان نمونه به نقش مذهب در تحولات این کشـور میتوان اشـاره کرد.
فرایند اسـتقلال و اتحاد یمن با تلاطمات و رویدادهای گوناگونی همراه بوده و این کشـور قبل و بعد از اسـتقلال مورد طمع قدرتهای مسـلط قرار گرفته و تجربه های سـیاسـی متفاوتی را از سر گذرانده اسـت که این تجربه ها حتی در عصر پس از اتحاد نیز نقش آفرینی کرده و به تداوم بحران این کشور دامن زده اند و حتی منجر به جنگ داخلی و تقویت گرایشـات جداییطلبانه شده است که امروزه نیز به روشـنی میتوان آثار آن را در تقسیم عملی کشور تقریبا منطبق بر محدوده های قبل از اتحاد، دید.
org/sites/files/chathamhouse/public/Research/Middle%20East/bp 1108yemen.
org/ sites/ default/ files /pubfiles/ Phillips_and_Shanahan%2C_Al-Qa%27ida%2C _tribes_a nd_i nstability_ in_Yemen_web_1.