چکیده:
اهمیت اخلاق و تهذیب نفوس انسانی، همواره یکی از دل‌مشغولی‌های انسان بوده است. بدون وجود فضائل اخلاقی، زندگی بی‌معناست. در حقیقت فضائل اخلاقی کمالات انسانی را تعیین می‌کنند و به زندگی انسان معنا می‌بخشند. اما تحقق این هدف والا، بدون پیدا کردن مبدا واقعی برای فضائل امکان‌پذیر نخواهد بود؛ زیرا تنها با وجود مبدا واقعی برای فضائل، امکان گفت‌وگو از فضائل مطلق و تاثیرگذار در سعادت انسان وجود دارد. از‌این‌رو، بسیاری از مکاتب اخلاقی برای تحقق این هدف و رسیدن انسان به سعادت، همواره در تکاپو بوده و سعی در ارائه مبدا واقعی برای فضائل داشته‌اند. برای پیدا کردن مبدایی واقعی برای فضائل اخلاقی، باید کمال حقیقی انسان را به دقت تعیین نمود. بر اساس دیدگاه مرحوم علامه طباطبائی، وصول به توحید در مراتب مختلف آن، کمال حقیقی انسان به‌شمار می‌آید. این تحقیق بر آن است تا با روش توصیفی اثبات کند که از دیدگاه علامه طباطبائی، توحید ام‌الفضائل و مبدا همة فضائل اخلاقی می‌باشد.
خلاصه ماشینی:
اما نظریه دیگری که در سخنان برخی حکمای اسلامی به چشم می‌خورد، این است که منشأ و مبدأ فضائل اخلاقی توحید و منشأ رذائل اخلاقی شرک و کفر به خداوند می‌باشد.
برایناساس، انبیای الهی برای تربیت بشر و هدایت او به راه سعادت و کمال، ابتدا بر پذیرش توحید و ترک شرک تکیه می‌کردند (هر چند مرحوم علامه در بیانات خود تأکید دارند که منشأ همه رذائل شرک است، اما با توجه با اینکه منشأ شرک، کفر به خداوند متعال است می‌توان گفت: کفر به طریق اولی منشأ رذائل است).
بنابراین، توحید خالص موجب می‌شود آدمی در هر یک از مراتب عقاید و اخلاق و اعمال همان را داشته باشد که خداوند متعال از انسان خواسته است (همان، ج 10، ص 137).
برایناساس، ازآنجایی‌که مرحوم علامه عالم را سراسر ملک خداوند می‌داند و ربوبیت تکوینی و تشریعی آن را منحصر در ذات اقدس خداوند می‌داند، در ذیل آیه «الحق من ربک فلا تکن من الممترین» (آل‌عمران: 60) می‌فرماید: این آیه از بدیع‌ترین آیات قرآنی است؛ چون کلمه «حق» را مقید به «من» کرده که بر ابتداء دلالت می‌کند؛ زیرا اگر می‌فرمود: «الحق مع ربک» ممکن بود کسی خیال کند که خدای متعال و حق دو موجود با هم‌اند که این معنا بویی از شرک و همچنین عجز و ناتوانی در آن خوابیده است.
با توجه به اینکه، فاعل برای رسیدن به غایت، ضرورت را بین خود و فعل جعل می‌کند و این کار مجازی و اعتباری را به دلیل رابطة علی و معلولی میان فعل و نتیجه انجام می‌دهد، این اعتبار بر اساس ارتباط حقیقی و واقعی بین فعل و نتیجه است.
(
, 
, 
)
