تحلیل گفتمان حاکم بر ساختار تبلیغاتی داعش؛ (مورد مطالعه: مجله دابق) مقاله

داعش از زمان ظهورش به طور مستمر از وجه تبلیغاتی خود به بهترین نحو به منظور دستیابی به اهداف خود استفاده کرده است. این وجه تبلیغاتی، شامل طیف وسیعی از ابزارها، شامل شبکه­های اجتماعی، ویدئوهای اینترنتی و مجلات می­شود. به دلیل اهمیت وجه تبلیغاتی داعش، در این مقاله تلاش شده تا به این سوال اصلی پاسخ داده شود که، گفتمان حاکم بر ساختار تبلیغاتی داعش چیست و این گفتمان چگونه در نشریه «دابق»، جریان می­یابد؟ برای یافتن پاسخ سوال اصلی، از روش تحلیل گفتمان به خصوص از نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، استفاده شده است. یافته­های تحقیق نشان می­دهند که نخست، قابلیت دسترسی این گفتمان تبلیغاتی است که به سبب نامناسب بودن جهان اجتماعی برای انسان مسلمان و نیز بی­روح شدن زندگی اجتماعی افزایش می­یابد. ویژگی بارز دیگر در نظام معنایی تبلیغاتی داعش، عنصر خصومت است که دایره شمولش بسیار وسیع بوده و عامل اصلی در هویت­یابی و نیز عمل دینی قرار می­گیرد. همچنین از دیگر یافته­های مقاله حاضر آن است که استعاری­سازی در دنیای معاصر، سبب تحریک رادیکالیسم در مخاطبان تبلیغات داعش می­شود به طور کلی، در این مقاله با استنادهای متعدد به مجله دابق، ابعاد مختلف گفتمان حاکم بر ساختار تبلیغاتی داعش، مورد بررسی قرار گرفته­اند.

برخی از مهم‌ترین مفاهیمی که در روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از: مفصل بندی: عبارتست از عملی که عناصر متعدد را که دارای ارتباط الزامی با یکدیگر نیستند، به یکدیگر از دیدگاه معنایی متصل می‌کند و این عناصر در کنار یکدیگر یک هویت را تشکیل می‌دهند. نشانه‌هایی که در گفتمان مربوط به ساختار تبلیغاتی داعش قابل شناسایی است را می‌توان در این بخش از شماره اول مجله دابق مشاهده کرد: «مرکز رسانه {داعش} تصمیم دارد که مجله‌ای دوره‌ای با تمرکز بر موضوعات توحید، منهج، هجرت، جهاد و جماعت منتشر کند. » (Dabiq,issue 1 : 3) با توجه به این مقدمه که در شماره اول مجله دابق آورده شده است، می‌توان فهمید که چه مفاهیمی نشانه‌های اصلی گفتمان تبلیغاتی داعش را تشکیل می‌دهد. " (Dabiq,issue 1 : 36) همچنین در یکی از شماره‌های این مجله، در مقاله‌ای تحت عنوان «و بیا به سرزمین اسلام»، با آوردن احادیثی از پیامبر، جوانان مسلمان را دعوت می‌کند که از سرزمین کفر به دولت الاسلامیه مهاجرت کنند: رسول الله فرموده است: «الله (عز وجل) هیچ عملی را از مشرک پس از اسلام آوردنش قبول نمی‌کند، تا زمانی که آن فرد، از سرزمین مشرکین به سرزمین مسلمین مهاجرت کند» (Dabiq,issue 8 : 29) بنابراین، «هجرت» و دعوت مسلمین طرفدار داعش در سراسر جهان به مهاجرت به دولت الاسلامیه، از مهم‌ترین نشانه‌های زنجیره هم ارزی در گفتمان تبلیغاتی داعش است که در مجله دابق به خوبی انعکاس داده شده است.