چکیده:
تاریخ شفاهی یکی از شیوه های پژوهش در تاریخ است که به شرح و شناسایی وقایع،رویدادها و حوادث تاریخی براساس دیدگاه ها،شنیده ها و عملکرد شاهدان،ناظران و فعالان می پردازد.(دانشنامه آزاد،ویکی پدیا)محتوای این تاریخ،حتی در صورت مکتوب شدن،صبغه ای گفتاری دارد زیرا در فرایند گفت و گو شکل می گیرد.فرایندی که طی آن دو عامل «مصاحبه کننده»و«راوی»ارتباطی رودررو دارند.مصاحبه کننده،به عنوان یک شنوندهی فعال،باید نقشی را ایفا کند تا مصاحبه شونده(راوی)بتواند در فضایی آرام و بی دغدغه به شرح و بسط دیدگاه ها و دیده ها و شنیده های خود بپردازد.به کارگیری شیوه های اصولی و استاندارد مصاحبه تاریخ شفاهی به آشکار شدن زوایای پنهان تاریخ و بازسازی دوباره آن منجر می شود.
خلاصه ماشینی:
در ایران نیز با وقوع انقلاب اسلامی و ایجاد ضرورت بررسی ریشههای انقلاب و پیامدهای آن شامل وقایع سیاسی چند دهه پیش از آن، اهمیت تاریخ شفاهی دو چندان گشت و به سرعت منجر به تأسیس مراکزی چون بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی، گروههای تاریخ شفاهی، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و ...
نکتهای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که تاریخ شفاهی جایگزینی برای اسناد کتبی نیست بلکه مکملی برای آنها محسوب میشود؛ خصوصاً زمانی که اطلاعاتی در زمینه مورد نظر در دسترس نباشد تاریخ شفاهی میتواند از طریق ضبط خاطرات صوتی و تصویری و ساماندهی و بهخصوص مستندسازی اطلاعات تا حدودی این خلأ را پر نماید.
در این زمینه مؤسساتی مانند «مؤسسه مطالعات و پژوهشهای تاریخ معاصر» و «مرکز اسناد انقلاب اسلامی» فعالیت خود را از اواخر دهه 60 و اداره آرشیو تاریخ شفاهی کتابخانه و سازمان ملی اسناد ایران دفتر ادبیات اسلامی از اوایل دهه 70 شروع کردند و هر کدام در زمینههای خاص خود به تاریخ شفاهی پرداختند.
در ایران نیز با پیروزی انقلاب اسلامی توجه ویژهای به تاریخ شفاهی مبذول گردید.
اداره آرشیو تاریخ شفاهی کتابخانه سازمان ملی اسناد ایران (نخبگان در زمینههای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی)؛ 5.
5. رستگاری، سیدمحمد؛ نقش مصاحبهکننده در گردآوری اطلاعات تاریخ شفاهی، (چکیده مقالات نخستین همایش تاریخ شفاهی ایران)، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی، چاپ اول، اسفند 1385.
8. منصوری، پروین؛ تاریخ شفاهی، کانون نشر حقایق اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1384.