چکیده:
بازاریان در طول تاریخ ایران به دلیل کارکرد اقتصادی و اجتماعی موثرشان در جامعه مورد توجه حکومتهای با ساختار ایلی مسلط بر جامعه ایران قرار داشتند. جایگاه بازاریان و به خصوص اصناف پیشهور نزد حکومتها با حمله مغول به ایران به مراتب بیشتر از گذشته بهبود یافت و استپنشیان مغول از همان آغاز حملات خود به ایران تولیدات پیشهوران را ارج نهادند و در خلال کشتارهای خود مانع از مرگ بسیاری از افراد این طبقه مولد شدند. بر این اساس پرسشی که در این پژوهش نگارندگان درپی پاسخ به آن هستند این است که سیاستهای کشورداری مغولان و ایلخانان چه تاثیری بر جایگاه اجتماعی و سیاسی اصناف در ایران نهاد؟ نتایج این پژوهش نشان میدهد که به حاشیه راندن نهاد حسبه از سوی مغولان نامسلمان تا دوره غازانخان، حمایت مغولان از پیشهوران هنگام حمله به ایران و رهانیدن آنها از کشتار که از نیازهایهای اقتصادی و تسلیحاتی مغولان و ایلخانان نشات میگرفت از جمله سیاستهای مغولان و سپس ایلخانان در ارتباط با پیشهوران بود. این سیاستگذاریها در بعد اجتماعی باعث تشکلیابی پیشهوران و نزدیکی آنها به گروههای دیگر از جمله اهل فتوت شد و در بعد سیاسی منجر به حضور اصناف در رویدادهای سیاسی هم در دوران ایلخانان و هم دوره فترت شد. این پژوهش در صدد است تا با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی و تحلیل دادههای تاریخی درباب تاثیر سیاستگذاریهای مغولان و ایلخانان بر جایگاه اجتماعی و سیاسی اصناف در ایران بپردازد.
خلاصه ماشینی:
بر اين اساس پرسشي که در اين پژوهش نگارندگان درپي پاسخ به آن هستند اين است که سياست هاي کشورداري مغولان و ايلخانان چه تأثيري بر جايگاه اجتماعي و سياسي اصناف در ايران نهاد؟ نتايج اين پژوهش نشان ميدهد که به حاشيه راندن نهاد حسبه از سوي مغولان نامسلمان تا دوره غازان خان ، حمايت مغولان از پيشه وران هنگام حمله به ايران و رهانيدن آن ها از کشتار که از نيازهايهاي اقتصادي و تسليحاتي مغولان و ايلخانان نشأت ميگرفت از جمله سياست هاي مغولان و سپس ايلخانان در ارتباط با پيشه وران بود.
اين سياست گذاريها در بعد اجتماعي باعث تشکل يابي پيشه وران و نزديکي آن ها به گروه هاي ديگر از جمله اهل فتوت شد و در بعد سياسي منجر به حضور اصناف در رويدادهاي سياسي هم در دوران ايلخانان و هم دوره فترت شد.
با اين وجود گروه هاي صنفي تا پيش از حمله مغول به ايران به دليل حضور مستمر و گسترده نهاد حسبه در بازار که نماينده تام الاختيار حکومت بود، کم توجهي حکومت ها به پيشه وران و ارتباط اندک اصناف با گروه هاي ديگر از جمله اهل فتوت نتوانستند در رويدادهاي سياسي نقشي پررنگ و تأثيرگذار ايفا کنند.
در اين پژوهش سعي شده است با نگاهي مقايسه اي به دوره پيش از حمله مغول تأثير سياست هاي کشورداري مغولان و ايلخانان در تشکل يابي و ورود پيشه وران به عرصه رويدادهاي سياسي به بحث گذاشته شود.