چکیده:
حافظه قابلیتی است که باعث میشود، انسان بتواند اطلاعاتی را که از طریق حواس فراهم میشود، ثبت و ذخیره کرده و در موقع لزوم آنها را یادآوری کند. از اینرو در حافظه، صور ادراکی ما بدون تغییر باقی میمانند و این عدم تغییر باعث میشود تصویر منسجمی از گذشته به یاد داشته باشیم. ملاصدرا علت این عدم تغییر حافظه را تجرد آن میداند. از نظر وی امر مادی همواره در حال حرکت است، بنابراین تغییرپذیر است.
اما عصبشناسان هر حرکتی را تغییر تلقی نمیکنند، از اینرو حرکاتی را که در سطح جهان اتم و کوچکتر اتفاق میافتد، باعث تغییر در سطح کلانتر یا همان ماده در سطح زیستی نمیدانند. هر چند از نظر حکمت متعالیه تغییر محسوب شود. عصبشناسان تغییراتی را باعث تغییر حافظه میدانند که در سطح سلولهای عصبی رخ دهد. از اینرو ثبات حافظه را به ثبات رمزگذاری ژنها و به تبع آن رمزگذاری نورونها نسبت میدهند، و اگر اختلالی در این عملکرد رخ دهد منجر به از دست دادن حافظه میشود. پس از نظر ایشان حافظه مادی است و به رغم مادی بودنش در شرایط متعارف تغییری در صور ادراکی ذخیره شده آن رخ نمیدهد. بدین ترتیب برای اثبات تجرد حافظه باید از دلایل دیگر بهره گرفت.
خلاصه ماشینی:
ازاینرو صور ادراکی ما در حافظه بدون تغییر باقی میمانند و این تغییرنکردن باعث میشود تصویر منسجمی از گذشته بهیاد داشته باشیم.
ازاینرو در حافظه صور ادراکی ما بدون تغییر باقی میمانند و این تغییرنکردن باعث میشود تصویر منسجمی از گذشته بهیاد داشته باشیم و ماهیت خود و دیگران را درک کنیم.
تمام ژنهایی که برای ساخت موجود زنده ضروریاند در هستۀ هر سلولی وجود دارند؛ اما همۀ ژنها در تمام سلولهای بدن بهشکل واحدی فعالیت نمیکنند؛ یعنی سلول کبد مشابه خود را و سلول مغزی نیز سلول مغز را تولید میکند، زیرا در هریک از انواع سلول تنها بعضی از ژنها فعال میشوند و بقیۀ ژنها غیرفعال باقی میمانند.
ازاینرو بهنظر میرسد این استدلال، که اگر ادراک مادی باشد باید تغییرپذیر باشد، نادرست است؛ زیرا: الف) اگر مراد از تغییر تغییر مواد در سطح زیستی باشد، چنین تغییری را علوم اعصاب نیز میپذیرند و توضیح آن خواهد آمد؛ ب) اگر مراد از تغییر تقسیم سلولها و چگونگی انتقال اطلاعات باشد، در پاسخ به این مسئله میتوان گفت سلولهای عصبی تقسیم نمیشوند؛ بنابراین این شائبه وجود ندارد که با تقسیم سلولها اطلاعات چگونه انتقال داده میشود؛ ج) اگر مراد انتقال مواد بین سلولها باشد، و از این رو باشد که ازدیدگاه حکمت متعالیه امر ثابتی وجود ندارد، گفته شد که ژنها مواد ثابتیاند که انتقال و جابهجایی درمورد آنها صورت نمیگیرد.
ازاینرو طبق این دیدگاه، چنانکه ملاصدرا نیز تأکید میکند که اگر حافظه مادی بود باید تغییر میکرد، تغییرات حافظه نشاندهندۀ مادی بودن آن است.