چکیده:
موضوع اساسی در حوزة نقد اخلاقی آثار هنری و ادبی، رابطة هنر و ادبیات با اخلاق است. مکاتب، جریانها و نحلههای ادبی، هنری و اخلاقی نیز هرکدام از منظری به این مطلب پرداختهاند. اگرچه رسالت اصلی آثار هنری و ادبی در مرحلة نخست، اقناع ذوق مخاطب است اما در بیشتر این آثار، تعهد ادبی و رسالت اخلاقی و دینی خالق آثار، محسوس و مؤثّر است. باید اذعان کرد بسیاری از آثار ادبی ما هم به بیان عناصر، مؤلّفهها و مضامین اخلاقی پرداختهاند و این تنها مختص ادبیات تعلیمی و یا عرفانی نیست و در انواع دیگر از جمله ادب غنایی و منظومههای بزمی نیز به چشم میخورد. خواجوی کرمانی شاعر بزرگ زبان فارسی نیز در آثار تعلیمی، حماسی، غنایی و از جمله منظومههای بزمی و دیوان خود به تناسب، مصادیق فضایل و رذایل اخلاقی را بیان کردهاست. این پژوهش قصد دارد به نقد اخلاقی منظومههای بزمی خواجو بپردازد.
خلاصه ماشینی:
رويکرد اخلاقي منظومه هاي بزمي خواجوي کرماني دکتر حافظ حاتمي - زهرا ميراحمدي چکيده موضوع اساسي در حوزة نقد اخلاقي آثار هنري و ادبي، رابطۀ هنر و ادبيات بـا اخـلاق است .
بايد اذعان کرد بسياري از آثـار ادبـي مـا هـم بـه بيـان عناصـر، مؤّلفه ها و مضامين اخلاقي پرداخته اند و اين تنها مختص ادبيات تعليمـي و يـا عرفـاني نيست و در انواع ديگر از جمله ادب غنايي و منظومه هاي بزمي نيز به چشم مـيخـورد.
همانگونه که استاد غزل، حافظ شيرازي، طرز سخن خواجو را پسنديده است : استاد سخن سعدي است نزد همه کس اما دارد غزل حافظ طـرز سـخن خواجـو (حافظ ، ١٣٨١: ٥٠٢) از ويژگيهاي بارز سرودههاي خواجو، بازتاب و انعکـاس آلام و دردهـاي جامعـه و نقد رفتار و کُنش حاکمان است که شاعر به خوبي از عهدة آن برآمدهاست : تا چه ديوند که خاتم ز سليمان طلبنـد يا چه گبرند کـه آزار مسـلمان طلبنـد خلق ديوانه و از محنت ديـوان در بنـد و اين عجب تر که ز ديوان زر ديوان طلبند آسيايي که فتـادهاسـت و نـدارد آبـي دخل آن جمله به چوب از بن دندان طلبند (خواجوي کرماني، ١٣٣٦: ٢٢) ١-٢- اخلاق، تعاريف و کلّيات در بادي امر، معنا و مفهوم خُلق و اخلاق هـم در لغـت و هـم در اصـطلاح سـاده و بديهي به نظر ميرسد اما با توجه به گسـتردگي و داشـتن وجـوه و مصـاديق مختلـف ، شناخت دقيق آن قدري با تأمل ، حساسيت و ظرافت خاص همراه است .