چکیده:
اینکه انسان فرهیخته چگونه انسانی است و با چه معیارها و ویژگیهایی می‌توان چنین انسانی را به منزله محصول تعلیم و تربیت محک زد، همواره سوال اساسی فیلسوفان بوده است. در پژوهش حاضر هدف این است که با رجوع به مبانی فلسفی و اندیشه‌های تربیتی ابن‌سینا، تصویر انسان فرهیخته را از نگاه وی شناسایی کرده و به تبیین آن بپردازیم. برای تحقق بخشیدن به این هدف با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوا، تمام آثار ابن‌سینا و آثار اصیلی که درباره اندیشه‌های فلسفی او به زبان فارسی نگاشته شده بود، مورد مطالعه قرار گرفت. یافته‌های به‌دست‌آمده نشان دادند که در حوزه هستی‌شناسی، وی مفهوم انسان فرهیخته را با مفاهیمی چون خداوند در حکم مبدا خالق هستی، حاکمیت نظام علیت بر جهان هستی و غایتمندی در نظام هستی در یک مجموعه می‌نگرد. در قلمرو معرفت‌شناسی ابن‌سینا، انسان فرهیخته را در گستره هستی می‌نگرد. ابن‌سینا در حوزه ارزش‌شناسی، تصویری که از انسان فرهیخته ارائه می‌دهد شامل موجودی دارای اراده و اخلاق تغییرپذیر است. سرانجام در قلمرو انسان‌شناسی وی انسان فرهیخته را به منزله موجودی واجد اصالت روح، اجتماعی و متفاوت ازنظر برخورداری از عقل به تصویر می‌کشد. درنتیجه، نگاه ویژه ابن‌سینا به انسان فرهیخته وی را از سایر فلاسفه متمایز می‌کند. ریشه اصلی این تفاوت به نوع نگاه ابن‌سینا به هستی، ماهیت انسان و رابطه انسان با خدا بازمی‌گردد. درمجموع انسان فرهیخته سینوی با ویژگیهایی مانند داشتن ایمان به خدا، عقل ورزی، برخوردار از اخلاق نیکو، طالب دانش، تندرست، باسواد و صاحب شغل معرفی شده است.
خلاصه ماشینی:
در پژوهش حاضر هدف اين است که با رجوع به مباني فلسفي و انديشه هاي تربيتي ابن سينا، تصوير انسان فرهيخته را از نگاه وي شناسايي کرده و به تبيين آن بپردازيم .
کليد واژگان : مباني فلسفي تربيت ، انسان فرهيخته ، ابن سينا ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ تاريخ دريافت : ٩٥/٤/٢٣ تاريخ پذيرش : ٩٦/٤/١٩ * اين مقاله مستخرج از رساله دکتري فلسفه تعليم و تربيت در دانشگاه فردوسي مشهد است .
چيستي تربيت : ابن سينا خود تربيت را تعريف نکرده ، ولي با توجه به آراي اين فيلسوف و مربي برجسته ميتوان گفت که ماهيت تربيت ازنظر وي عبارت است از "برنامه ريزي و فعاليت جامعه و فرد، در جهت سلامت خانواده ، رشد کودک و تدبير شئون اجتماعي براي وصول انسان به سعادت در دنيا و پس از مرگ " (اعرافي و همکاران ،١٣٧٧: ٢٨٢).
بنابراين يکي از اهداف مياني براي رسيدن به هدف کلي(سعادت ) از منظر ابن سينا توجه به پرورش جسم است و اين امر نبايد مورد غفلت مربيان و دست اندرکاران تربيتي قرار گيرد.
بنابراين از اهداف ديگري که ميتواند در تربيت انسان فرهيخته سينوي نقشي بسزا داشته باشد توجه به تربيت عقلاني است و ابن سينا در جهت رسيدن به سعادت چنين هدفي را ضروري ميداند.
حرفه آموزي به عنوان يکي از ويژگيهاي مهم و اساسي انسان فرهيخته مورد تأکيد ابن سينا همچنين فلاسفه غربي مانند پيترز و هرست است .
(
, 
, 
)
