چکیده:
هدف پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتبدرسی علوم اجتماعی (پایه اول)، جامعه شناسی یک (پایه دوم)، جامعه شناسی دو (پایه سوم) و علوم اجتماعی (پایه چهارم) دوره دوم متوسطه کشور بر اساس مؤلفههای تربیت شهروندی در سال تحصیلی 93-92بود. جامعه آماری مشتمل بر چهار کتاب درسی علوم اجتماعی دوره متوسطه بود که با توجه به ماهیت پژوهش و محدود بودن جامعه آماری از نمونهگیری صرف نظر و کل جامعه آماری به عنوان نمونه انتخاب شد. روش پژوهش تحلیل محتوای کمی بود. معیار توصیف، مؤلفههای شهروندی شامل توجه به ارزشها، مردم سالاری و هویت جهانی بوده است. ابزار جمعآوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوای کتب درسی بر گرفته از مبانی نظری بودکه روایی آن توسط اساتید برنامه ریزی درسی تعیین شد. یافتههای حاصل از تحلیل با استفاده ازنرم افزار Spss-19 و روش آماری غیر پارامتریک حاکی از وجود تفاوت معنادار بین میزان توجه به مؤلفههای شهروندی در کتابهای مذکور بود. این میزان توجه در کتب مطالعات اجتماعی وجامعه شناسی (1) بیش از حد انتظار و درعلوم اجتماعی و جامعه شناسی (2) کمتر از حد انتظار بود (01/0P < /span><). همچنین یافتهها نشان دادبین پایههای تحصیلی از نظر میزان توجه به مؤلفههای شهروندی تفاوت معنادار وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
پژوهش هاشمی (Hashemi, 2010) با عنوان بررسی میزان استفاده از مفاهیم تربیت شهروندی در محتوای کتب تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی از دید دبیران، نشان داد مفاهیم تربیت شهروندی شامل (حقوق اجتماعی، سواد سیاسی، وظایف اجتماعی، مشارکت سیاسی و اجتماعی، عدالت و برابری) در کتاب علوم اجتماعی پایه سوم راهنمایی نسبت به پایههای اول و دوم به طور متوسط بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
ضمناً به دليل اينكه هدف محقق از انجام اين پژوهش نيز توصيف عيني، واقعي و منظم محتواي آشکار کتب درسي مورد بررسياز لحاظ میزان توجه به مفهوم تربيت شهروندي بر اساس تحليل کمی محتوا بود، لذا تحقيق حاضر از نظر روش توصيفي و از نوع تحليل محتوا (analysis Content) بر اساس سه مؤلفه ارزشها، مردم سالاری و هویت جهانی بوده است.
بحث و نتیجهگیری بر اساس مطالعات انجام شده و تحلیل صورت گرفته از کتب درسی جامعه شناسی متوسطه دوره دوم میتوان به نتایج زیر اشاره نمود: یافتههای حاصل از بررسی سؤالات پژوهش نشان داد بين مواد درسي مورد بررسي از لحاظ توجه به مفهوم تربيت شهروندي تفاوت معنادار وجود دارد.
(2010 Content analysis of lesson books at primary grade regarding attending to citizenship education concepts.
Analysis of position of citizenship education components in content of social sciences curriculum at high school grade.
Content Analysis "Social Sciences" Textbook in Secondary School from the Perspective of Citizenship Education Approach.
(2014 Content analysis of social sciences books at first and second primary grades based on citizenship education components in academic year 2014-15.