چکیده:
صراط مستقیم هدف و مقصدی است که انسان به تعلیم الهی، هدایت به آن را حداقل ده بار در شبانه روز از خداوند طلب میکند. صراط مستقیم راهی است که خود مقصد است و کمال و حقیقت انسان، در آن راه بودن است. مقاله حاضر نتیجه پژوهشی در متن آیات قرآنی است که اثبات انطباق حقیقت عرفانی انسان کامل (همان امام معصوم در تفکر شیعی) با صراط مستقیم را بدون ارجاع مستقیم به آراء عرفا مینماید. دراین راستا از روش تفسیری قرآن به قرآن وتدبر در آیات با استناد به منابع کتابخانهای استفاده میشود. در نهایت با 9 دلیل به این نتیجه میرسد که لطف و رحمت خاص خداوند تعلق گرفته تا از میان بشر بندگان حقیقی خویش را که در ذات خدا فانی و در بقاء او باقی شدهاند، برگزیده و با علمی از جنس علم خود، آنان را مخصوص و به زیور عصمت مُتصف ساخته تا عموم بندگان را برای وصول به ولایت خویش؛ به تبعیت و اطاعت و ولایت آنان امر فرماید. این واصلان حقیقی که دارای جاذبه ولایی شده و قدرت تصرف یافته و شاهدان بر اعمال و قلوب اند، دارندگان مقام امامت و هادیان به امر الهی هستند. فقط ایناناند که هادی بشر به سوی ولایت الهی میباشند.
The right path is a target and destination for which human being prays God for the relevant training and direction. It is a path which being in line with constitutes the destination and real entity and perfection of mankind. The present paper is the result of a research on the verses of Koran that proves the real mystical matching of a perfect man (same as chaste Imam in Shiite thinking) with the right path without direct reference to mystical ideas. To this end, the interpretation of the Koran after the Koran, as well as contemplation over the verses documented by the library sources are applied. In the end, by means of nine evidences it is concluded that the exclusive mercy and favor of God are bestowed to human being so that out of them the real human creatures are selected to be mortal within the entity of God and everlasting upon His existence, and has made them special through their own knowledge and has adorned them with chastity so that the whole human creatures should abide by their province so as to get connected to His own province. These authentic connected human beings who own provincial attraction and are able to capture and witness the actions and inner heart of others hold the status of divine directors and Imams. The holy Koran introduces them with the adjectives including grace given, pious, truthful, martyrs, purified, chieftain, and the most loyal, and as long as human being exists, only these individuals are the human leaders toward the divine province. As a result, the chaste Imam is a comprehensive emblem of the right path.
خلاصه ماشینی:
از سوي ديگر مغضـوبين و ضـالين (حمد/٧) [در بسياري از موارد] از نعمت هاي ظاهري برخوردار بوده اند و چه بسا نعمـت هـاي ظاهري ، خود وسيله اي براي مغضوب شدن و گمراهي آنان گرديـده باشـد: «و إذا أنعمنـا علـي الإنسان أعرض و نأي بجانبه »(الاسراء/٨٣) (جوادي آملي ، تسنيم ، ٥٢١/١) به علاوه برترين نعمت معنوي از ديدگاه قرآن که از آن به منت ياد شده ، نعمت رسالت و امامت است : «لقـد مـن اللـه علي المؤمنين إذ بعث فيهم رسولا»(آل عمران /١٦٤)، «و نريد أن نمن علي الذين استضعفوا فـي الأرض و نجعلهم أئمة ً و نجعلهم الوارثين »(القصص /٥) (جـوادي آملـي ، شـميم ولايـت ، ١١٤- ١١٢) بنابراين مقصود از نعمت در آيه شريفه (٧/حمد)، نعمت ولايت است .
(مجلسي ، ٢٣٠/٣٨) ِ دليل چهارم : قرآن کريم ؛ صراحتا پيامبران الهي را هدايت شـده و مهتـدي بـه سـوي (الـي ) صراط مستقيم معرفي مي کند: (الانعام /٨٧؛ صافات /١١٤؛ نحل /١٢١-١٢٠) و در معرفـي نعمـت داده شدگان در آيه «و من يطع الله و الرسول فأولئک مع الذين أنعم اللـه علـيهم مـن النبيـين و ِ الصديقين و الشهداء و الصالحين و حسن أولئک رفيقا» (٦٩/نساء) گروهي از آنـان را از نبيـين (من النبيين ) مي داند.
(طباطبايي ، ٤٦١/١) قرآن کريم ، وجود مقدس رسـول خـدا(ص ) را «رحمـة ً للعـالمين » (الانبيـاء/١٠٧) معرفـي مي فرمايد و در زيارت آن بزرگوار آمده است «السلام عليک يا رحمـة الله » (قمـي ،٥٤٢ زيـارت حضرت رسول ) و «يا امام الرحمة » (همـان ، ٢٠١، دعـاي توسـل ) بـه تبـع ايشـان ، ائمـه هـدي عليه السلام نيز معادن رحمت الهي هستند و در زيارت جامعه کبيره مي خوانيم «معدن الرحمـة » (قمي ، ٨٨٩) شايد بتوان گفت به جهت توجه دادن به اين نکته وصف جداگانه اي براي نعمـت داده شدگان بيان گرديده (صالحان ) تا معناي فراتر از نبيين را هم به دسـت داده باشـد.