چکیده:
هدف اصلی مقالة پیش رو، واکاوی کنشگفتار تعارفات در فارسی، انگلیسی و فرانسه از منظر اجتماعیفرهنگی است تا به تنویر دیدگاهها نسبت به آئینهای قراردادی جهانشمول فرهنگی و زبانشناختی در فارسی، انگلیسی و فرانسه بپردازد و در پی ایجاد ارتباط بین کاربردشناسی اجتماعی زبان و ترجمه باشد. بدینمنظور، 87 اصطلاح مربوط به کنشگفتار تعارفات در سه زبان فارسی، انگلیسی و فرانسه که بهترتیب شامل تعارفات مربوط به احوالپرسی (18 اصطلاح) و تعارفات مربوط به مراودات اجتماعی (69 اصطلاح) بودند، مورد مطالعه قرارگرفت و با روش تحلیلگفتار به واکاوی و بررسی آنها از منظر اجتماعی و فرهنگی پرداخته شد. نتایج نشان داد که در فارسی، برخلاف انگلیسی و فرانسه، شرط ادب گوینده اغلب بر نفی یا رد تعارف طرف مقابل قرار میگیرد. بهعلاوه، گویشوران فارسی در گفتار خود متواضعتر، غیرصریح تر، ایهامآمیزتر، مبهمتر و پرگوتر از گویشوران انگلیسی و فرانسویاند، بهطوری که اغلب بر طبق عادات فرهنگی و اجتماعی خود جواب تعارفات را تا حدودی مبهم باقی گذاشته و از بیان گزارههای مستقیم و قطعی اجتناب میکنند. از سوی دیگر، تعارفات بهعنوان بخشی از هنجارهای اجتماعیفرهنگی فرانسه، برخلاف فارسی، فلسفی و طولانی نبوده و در عین حال به صراحت و اختصار تعارفات انگلیسی نیستند و در بسیاری موارد بهکارگیری کلام تعارفآمیز در فرانسه در مقایسه با انگلیسی رسمیتر بهنظر میرسد و در مجموع نامحتمل نیست که چنین تفاوتهای فرهنگی باعث نوعی برگردان منفی در هر یک از این زبانها گردد. یافتههای این مقاله اطلاعات مفیدی را در خصوص مشکلات تلاقی فرهنگی در هنگام ترجمة گفتار تعارفآمیز فراهم آورده و از ارزش خاصی برای علاقهمندان در زمینة ترجمه و حوزههای کاربردشناسی زبان برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
از ســوی دیگــر، تعارفــات بــه عنوان بخشــی از هنجارهــای اجتمــاعیفرهنگی فرانســه ، برخلــاف فارســی، فلســفی و طولانی نبـوده و در عـین حـال بـه صـراحت و اختصـار تعارفـات انگلیسـی نیسـتند و در بســیاری مــوارد بــه کارگیری کلــام تعــارف آمیز در فرانســه در مقایســه بــا انگلیســی رســمیتر بــه نظر میرســد و در مجمــوع نامحتمــل نیســت کــه چنــین تفاوت هــای فرهنگی باعث نـوعی برگـردان منفـی در هـر یـک از ایـن زبان هـا گـردد.
با توجه بـه ایـن کـه بـه کارگیری مناسـب تعارفـات و کلـام تعـارف آمیـز زبـانی ، بـه عنوان نمونـه ای از جنبـه های فرهنگـی هـر زبـان ، بخشـی از تـوانش ارتبـاطی ١ افـراد آن جامعـه را تشـکیل داده کـه بـه طـرق مختلفـی از یـک فرهنـگ بـه فرهنـگ دیگـر متفـاوت اسـت ، در مطالعــه حاضــر، بــه منظــور روشن شــدن بهتــر تفاوت هــای فرهنگــی در کلــام تعــارف آمیز، اصــطلاحات متــداول مربــوط در ســه زبــان فارســی، انگلیســی و فرانســه بررســی مقابلــه ای مـی شـوند.
یکــی دیگــر از مزایــای مهــم مواجهــه بــا مشــکلاتی از قبیــل تفاوت هــای فرهنگــی در ترجمــه ایــن اســت کــه متــرجم بــه خــوبی از محــدودیت هــا و ویژگــی هــای منحصربه فرد زبان هـا آگـاه مـی گـردد و بـا افـزودن آگـاهی خـویش از اختصاصـات فرهنگـی زبان ها می تواند آگاهی در میـان خواننـدة ترجمـه را بالـا بـرده تغییـری در طـرز تفکـر عمـوم در بــه کارگیری زبــان و نیــز در فهــم و ادراک آنــان از جنبــه های فرهنگــی زبان هــای مبــدأ و مقصد ایجـاد نمایـد.