چکیده:
ﻫﺪف: ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﯿﺠﺎن و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮی ﺑﺮ ﺧﻠﻖ و ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺳـــﻮءﻣﺼـــﺮف ﻣﻮاد اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. روش: ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿـــﺮ از ﻧﻮع ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﺷـﺒﻪ آزﻣﺎﯾﺸــﯽ ﺑﺎ دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ وﯾﮏ ﮔﺮوه ﮔﻮاه ﺑﻮد. ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ را داﻧﺶآﻣﻮزان ﭘﺴﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ دوم در ﺟﺰﯾﺮه ﮐﯿﺶ در ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ 96-97 ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدادﻧﺪ ﮐﻪ 577 ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ. در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ 45 ﻧﻔﺮ از داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻼک ورود اﻧﺘﺨﺎب، ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺘﺴﺎب ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﻪ 3 ﮔﺮوه )ﮔﺮوه آﻣﻮزش ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﯿﺠﺎن، ﮔﺮوه ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮی و ﮔﺮوه ﮔﻮاه( ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ. اﺑﺰارﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻄﺮﺳﺎز و ﺣﻔﺎﻇﺖﮐﻨﻨﺪه ﻣﺼﺮف اﻟﮑﻞ، ﺳﯿﮕﺎر و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد و ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﻋﺎﻃﻔﻪ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽﺷـــﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ: ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸـــﺎن داد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی آﻣﻮزش ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﯿﺠﺎن و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮی ﺑﺮ ﻋﻮاﻃﻒ ﻣﺜﺒﺖ و ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ داﺷﺘﻪ و اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﯿﮕﯿﺮی ﭘﺎﯾﺪار ﺑﻮده اﺳﺖ. وﻟﯽ اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮی ﺑﺮ ﻋﻮاﻃﻒ ﻣﻨﻔﯽ ﺷــﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﺪاﺷــﺘﻪ اﺳــﺖ. ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی: ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﺎﻃﻔﻪ ﻣﺜﺒﺖ و ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﯽﺗﻮان از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی آﻣﻮزش ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﯿﺠﺎن و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮی اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد.
Objective
The aim of this study was to determine the effectiveness of emotion regulation training and coping therapy in mode and attitudes to narcotics among the adolescents at risk of substance abuse.
Method
The present study employed a quasi-experimental research design along with two experimental and control groups. The statistical population of this study included all male secondary school students in Kish Island in the academic year of 2017-2018 (577 students). To this end, 45 students were selected in accordance with the entry criteria of the research and were randomly assigned to three groups (emotion regulation training group, coping therapy group, and control group). The research tools in this study consisted of Questionnaire of Risk and Protection Factors of Alcohol Consumption, Smoking, and other Substances; and Positive and Negative Affect Questionnaire.
Results
The results showed that emotional regulation training and coping therapy programs had a positive effect on positive affects and attitude toward drug use, and these changes occurred in the follow-up phase. However, these programs did not affect the participants' negative effects.
Conclusion
To increase positive affects and to correct attitudes toward substance use in adolescents, emotion regulation and coping therapy programs can be used.
خلاصه ماشینی:
یافته ها: نتایج نشـــان داد برنامه های آموزش تنظیم هیجان و مقابله درمانگری بر عواطف مثبت و نگرش به مصرف مواد تاثیر مثبت داشته و این تغییرات در مرحله پیگیری پایدار بوده است .
نتیجه گیری: جهت افزایش عاطفه مثبت و تصحیح نگرش به مصرف مواد در نوجوانان میتوان از برنامه های آموزش تنظیم هیجان و مقابله درمانگری استفاده کرد.
محمدی جلالی فراهانی ، کرمی ، رســولی ، رسـولی ، و فضــلی (١٣٩٣) در پژوهش جامعی با عنوان "بررســی عوامل موثر در گرایش دانش آموزان دوره متوســطه به ســوءمصــرف مواد مخدر و راه های پیشـــگیری از آن " نتیجه گرفتند که مهمترین راه های پیشـــگیرانه متمرکز بر فرد عبـارتنـد از: تغییر نگرش هـای مثبـت بـه مواد مخـدر، تقویـت بـاورهای دینی و مذهبی ، آموزش مهـارت هــای مقـابلــه ای در موقعیــت هـای پرخطر، آموزش مهـارت هــای زنــدگی ، هویت بخشـی و جلوگیری از احسـاس بیگانگی وطردشـدگی است .
اسمعیل پور ( ١٣٩٦ ) در پـایـان نامه ی خود با عنوان "بررســـی اثربخشـــی آموزش مهارت های زندگی در تغییر نگرش نوجوانـان و جوانـان بـه ســـوءمصـــرف مواد" نشـــان داد کـه آموزش این مهـارت ها برنامه ی پیشــگیری مؤثری اســت که می تواند تغییر معناداری در عوامل خطرســاز مرتبط با مصــرف مواد ایجاد کند.
نتایج پژوهش های جهان شــاه لو، محمدخانی ، امیری وعیســی زادگان ، فخاری و حســینی (١٣٩٥)، محمـدخانی و رضـــایی جمالویی (١٣٩٥)، یعقوبی ، محققی، امیری و اســـفندیاری (١٣٩٤)، گلپایگانی و خادمی اشــکذری (١٣٩١)، نشــان داده اند داشــتن نگرش مثبت یا منفی به مواد ونگرش والدین به نســبت به مواد، نقش مهمی در زمان شــروع و عامل خطر مهم در مصــرف مواد ایفا می کند.
(
, 
, 
)
