شناسایی در حقوق بین‌الملل: آثار حقوقی شناسایی کوزوو، اوستیای جنوبی و آبخازیا مقاله

با اعلام استقلال یکجانبه پارلمان کوزوو در 17 فوریه 2008، تابعان جامعه بین‌المللی واکنشهای متضادی از خود بروز دادند که از اعلام حمایت رسمی و برپایی سفارت در پریشتینا پایتخت کوزوو تا محکومیت آن و تحریم کوزوو در نوسان بوده است. یکی از اشکال ابراز حمایت از اعلامیه‌های استقلال شناسایی آن است. تا به امروز (دسامبر 2010) تعداد 72 کشور کوزوو را شناسایی کرده‌اند[1] (69 کشور عضو سازمان ملل‌متحد و تایوان) و معدودی کشور نیز صریحا استقلال کوزوو را به رسمیت نشناخته‌اند[2]. بقیه کشورها در میان ‌این دو سر طیف قرار دارند. پس از جنگ 27 اوت 2008 در گرجستان نیز با شناسایی دو استان خودمختار گرجستان یعنی اوستیای جنوبی و آبخازیا توسط روسیه و سپس نیکاراگوئه مواجه بودیم. ‌اینکه جایگاه شناسایی در حقوق بین‌الملل کجاست و شناسایی یا عدم شناسایی دارای چه آثاری در ارتباط با وضعیت کوزوو، اوستیای جنوبی و آبخازیا است موضوع بحث ‌این نوشتار است. این مقاله با ارائه و معرفی «دکترین بینابین» به شناسایی و اعمال آن در سه وضعیت مذکور، به حل اختلافات مربوط به پراکنش شناسایی کشورها برآمده است. [1]. همچنین دو کشور بنگلادش و قطر تمایل خود را برای شناسایی اعلام کرده‌اند. [2]. همچنین بعضی نهادهای بین‌المللی کوزوو را به رسمیت شناختند. صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد استقلال کوزوو از صربستان را به رسمیت می‌شناسد و در حال حاضر به بررسی عضویت آن می‌پردازد. همچنین پارلمان اروپا در 30 مه 2008 استقلال کوزوو را به رسمیت شناخت. سازمان کنفرانس اسلامی ضمن شناسایی ضمنی کوزوو، شناسایی رسمی را به اعضا محول نمود که تا به حال 10 کشور از 57 کشور عضو کوزوو را شناسایی کرده‌اند. همچنین اتحادیه اروپا و سازمان همکاری و امنیت اروپا ‌این امر را به اعضا محول کرده‌اند که به ترتیب 20 کشور از 27 کشور اتحادیه اروپا و 31 کشور از 56 کشور عضو سازمان همکاری و امنیت اروپا کوزوو را شتاسایی کرده‌اند. کمیته بین‌المللی المپیک نیز کوزوو را با شروطی شناسایی کرده است. همچنین کوزوو درخواست عضویت در بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول را به ‌این سازمانها تسلیم نموده است.

از جمله آثار حقوقی شناسایی در روابط داخلی و بین المللی کشور شناسـاییکننـده عبارت است از: اعتبار حقوقی قـوانین مـصوب در کـشور شناسـاییشـده بـرای اسـتناد بـه آن در دادگاههـای داخلـی کـشور شناسـاییکننـده ، امکـان اجـرای قـوانین واحکـام دادگاههـای کـشور شناساییشده در کشور شناساییکننده ، امکان مطالبه دیون خارجی هر دو کشور از یکدیگر، ایجـاد زمینه برای برقـراری روابـط دیپلماتیـک و کنـسولی در سـرزمین یکـدیگر، امکـان طـرح دعـاوی بین المللی دو کشور نسبت به یکدیگر در مراجع بین المللی بر مبنای تعهدات دوجانبه ، عدم امکـان مصادره اموال دولتی کشور شناساییشده در کشور شناساییکننـده بـدون توجیـه قـانونی ٣، ایجـاد قابلیتهای حقوقی جهت انعقاد موافقتنامه با کشور شناساییشده و پذیرش تعهدات مختلف در قبال یکدیگر و طرح مسؤولیت بین المللی در صورت نقض این تعهدات، پذیرش تابعیت اتبـاع هـر دو کشور توسط یکدیگر و صدور گذرنامه و روادید برای آنها، امکان طرح حمایت دیپلماتیک کشور شناساییشده از اتباع خود در دعاوی علیه کـشور شناسـاییکننـده ، طـرح مـصونیت بـرای هیـأت 4 دیپلماتیک و سران حکومت و اعمال حاکمیتی کشور شناساییشده در قبال کشور شناساییکننـده ، غیرقانونی بودن مصادره اموال اتباع کشور شناساییکننده توسط کشور شناساییکننده بدون رعایت شرایط حقوقی آن، امکان شرکت در فرایند تشکیل قاعده عرفی بین المللی به عنوان یک تابع فعـال حقوق بین الملل همراه با کشور شناساییکننده . برای مشاهده نظرات موافق و مخالف جدایی، نک : Supreme Court of Canada, Reference Re Secession of Quebec , 20 August, 19; Mikulas Fabry, Secession and State Recognition in International Relations and Law, Paper to be presented at the APSA Annual Convention, Chicago, Aug. 30 - Sep. 2, 2007; بر فرض که جدایی را در حقوق بین الملل ممنوع ندانیم آیا می تـوان بـرای شناسـایی اعطـایی قبلی به کشور دولت مرکزی تعهداتی متصور شد که کشور ثالث نتواند از زیر بار آنها شـانه خـالی کند؟ شناسایی یک عمل حقوقی بین المللی یکجانبه مستقل است که آثار حقوقی بـه بـار مـی آورد.