چکیده:
مخاطرات محیطی و انسانی یکی از اصلی ترین موانع تحقق توسعه پایدار بخصوص در سکونتگاه های انسانی (به ویژه روستاها) می باشد. در چند دهه اخیر با رویکرد مدیریت بحران استفاده از همه دستاوردهای مدیریتی، سازمان دهی و برنامه ریزی قبل از وقوع بحران با هدف مقابله با مخاطرات طبیعی و انسانی، امری عقلانی و الزامی می باشد. در مواجه شدن با بحران های احتمالی، یکی از ارکان اصلی مقابله و پیشگیری مناسب از اثرات منفی این نوع مخاطرات در نظر گرفتن مراکز مدیریت بحران است که همه اقدامات پیشگیری، آمادگی و مقابله، از جمله امداد رسانی، اسکان موقت حادثه دیدگان، در آن مهیا شود تا پیامدها را درباره ی بحران احتمالی به حداقل ممکن است. از این رو شهرستان اردبیل به علت واقع شدن در یک محدوده خطرپذیر طبیعی و دارا بودن تاسیسات صنعتی بزرگ قابلیت بالای شکل گیری مخاطرات طبیعی و انسانی را دارا می باشد. بنابراین در پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در نرم افزار ARC GIS به پهنه بندی محدوده شهرستان اردبیل در راستای جانمایی مراکز مدیریت بحران روستایی اقدام شد. در ادامه پژوهش با استفاده از مدل TOPSIS (8 معیار) به اولویت بندی اجرائی مراکز مدیریت بحران روستایی در محدوده منطقه مورد مطالعه اقدام شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که 13.3 درصد از اراضی شهرستان اردبیل بالاترین قابلیت برای استقرار مراکز مدیریت بحران را از خود نشان می¬دهد. با توجه به پهنه های بهینه مشخص شده، 7 موقعیت برای استقرار مراکز مدیریت بحران در محدوده مورد مطالعه مشخص شد و با استفاده از مدل TOPSIS به اولویت بندی این مراکز اقدام شد و نتایج نشان داد که پایگاه شماره 2 بالاترین قابلیت و پایگاه شماره 1 کمترین قابلیت برای استقرار مرکز مدیریت بحران را از خود نشان داد.
خلاصه ماشینی:
بنابراین در پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی )AHP( در نرمافزار ARC GIS به پهنهبندی محدوده شهرستان اردبیل در راستای جانمایی مراکز مدیریت بحران روستایی اقدام شد.
با توجه به آنچه که بیان شد میتوان اینگونه بیان داشت که هدف پژوهش حاضر جانمایی مراکز مدیریت بحران در شهرستان اردبیل، با تاکید بر ارائه خدمات امداد و نجات به محیطهای روستایی در زمان وجود شکلگیری مخاطرات طبیعی و انسانی محدوده مورد مطالعه میباشد.
بعد از مشخص شدن پهنههای مناسب برای جانمایی مراکز مدیریت بحران، چون تمامی پهنهها به صورت یکسان قابلیت برنامه ریزی برای استقرار مراکز مدیریت بحران را دارا نمیباشند، پهنههای که از نظر دسترسی به تمامی محدوده روستایی شهرستان اردبیل را امکانپذیر میسازد برای برنامه ریزی انتخاب شدند و با استفاده از مدل TOPSIS و ١ معیار )نزدیکی به جادهها، نزدیکی به خطوط انتقال گاز ، نزدیکی به خطوط انتقال برق، دوری از گسل، دسترسی مناسب به مراکز جمعیتی و دسترسی به مراکز سوخت رسانی ( به ارزیابی پهنههای انتخاب شده و اولویت بندی این پهنهها اقدام شد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٤: وزن دهی حریم گسلهای فعال در محدوده شهرستان اردبیل شکل شماره ٨ وزندهی حریم گسلهای موجود در شهرستان اردبیل را نشان میدهد در این رابطه حریم ٣ کیلومتری گسلها برای ایجاد مرکز مدیریت بحرانی کامل نامناسب و حریم بالی ١٥ کیلومتری گسلها برای شکلگیری محل استقرار مراکز مدیریت بحران مناسب تشخیص داده شده است.
(
, 
, 
)
