چکیده:
توجه و استناد به امارات تخصصی و علمی، در راستای تکمیل دلایل در پروندههای کیفری، حائز اهمیت است و در این میان، گزارش تحقیقات جنایی، به عنوان بازوی مهم کارشناسی، در یاری محاکم و دادگاهها از مهمترین امارات قضایی تلقی میگردد. در این نوشتار، پس از بیان کلیات و شیوههای اثبات موضوعات قضایی در علوم جنایی، دو مبنای مهم در اعتبار یافتن این شیوه، یعنی بحث علم قاضی و رجوع به کارشناسی از نظر قانونی و فقهی بررسی و شرایط و قلمرو استناد به آنها در اعتبار رای پلیس علمی و جنایی تبیین میگردد.
خلاصه ماشینی:
مردم نیز همین را موجب سکون و آرامش نفس، کاشف از واقع و یکی از راههای فصل دعاوی قرار میدهند (نراقی، 1417ق، ص435؛ نجفی، پیشین، ج40، ص92؛ انصاری، 1424ق، ج3، ص316؛ جعفری لنگرودی، همان، ج2، ص911)؛ چه از نگاه عرف، احتمال خلاف علم عادی منتفی است و به آن اعتنا نمیشود، بلکه اگر کسی به احتمال مخالف آن توجه کند، مورد مذمت قرار میگیرد؛ زیرا ارتکاز امضا شدة عقلایی بر آن است که اگر علم عادی، مصیب و مطابق با واقع باشد، منجز بوده، والا، معذر میگردد؛ یعنی، از نظر اصولی، مکلف، به صرف عمل بر طبق اطمینان خویش، معذور است و قابل سرزنش نیست.
بنابراین، قاضی میتواند موضوعات تخصصی یا مسائلی که نیاز به اظهار نظر دقیق علمی دارد، به کارشناس فنی ارجاع دهد تا حقیقت امر روشن شود و به نحو بهتری بتواند عدالت را در حل و فصل قضایی تحقق بخشد؛ چه اینکه تحول علوم و فنون موجب شده که دادرس در بسیاری از دعاوی پیچیده و مبهم، بدون رجوع به اشخاص خبره نتواند به طور صحیح، جنبههای موضوعی اختلافات را درک کرده و با اطمینان کافی، سره را از ناسره تشخیص دهد نتیجه آنکه، از جمله امارات قضایی، یکی، استناد به تحقیقات جنایی است و بایسته مینماید تا اعتبار قانونی و مبنای فقهی آن، هم به صورت مستقل و هم از رهگذر علم قاضی در این مقطع از بحث واکاوی گردد.