چکیده:
زندگی نباتی وضعیتی است که در آن فرد به علت آسیب (مرگ) سلولهای قشر مغز قادر به ادارة فعالیتهای ارادی خود نیست. این وضعیت با مرگ مغزی و کما دارای تفاوتهای اساسی است. از نظر پزشکی، سلولهای مرده قشر مغز بازگشت نخواهند کرد، اما درعین حال با سالم بودن ساقة مغز، سیستم خون رسانی، تنفس، گوارش و امثال آنها به کار خود ادامه میدهد و ممکن است فرد حتی بدون دستگاههای تنفسی سالها در این نوع از حیات بسر برد؛ از آنجا که علاوه بر آسیب به قشر مغز، تمام یا برخی از اعضا و حواس این افراد نیز دچار آسیب شوند، نسبت به دیهو قصاص اعضا و نیز تداخل یا عدم تداخل آن در دیه و قصاص نفس اختلافات بسیاری بروز نموده است؛ برخی از فقها دیة چنین افرادی را شامل دیة کامل برای عقل و هریک از حواس دانستهاند و در مقابل نظریات دیگری ابراز گردیده و امکان دریافت خسارات مازاد بر دیه نیز منتفی نشده است. تعیین قصاص و دیه اعضای این افراد با نگاه به تداخل و عدم تداخل در قصاص و دیه نفس، مطمح نظر این نگاشته است.
خلاصه ماشینی:
از نظر پزشکی، سلولهای مرده قشر مغز بازگشت نخواهند کرد، اما درعین حال با سالم بودن ساقة مغز، سیستم خون رسانی، تنفس، گوارش و امثال آنها به کار خود ادامه میدهد و ممکن است فرد حتی بدون دستگاههای تنفسی سالها در این نوع از حیات بسر برد؛ از آنجا که علاوه بر آسیب به قشر مغز، تمام یا برخی از أعضا و حواس این افراد نیز دچار آسیب شوند، نسبت به دیهو قصاص اعضا و نیز تداخل یا عدم تداخل آن در دیه و قصاص نفس اختلافات بسیاری بروز نموده است؛ برخی از فقها دیة چنین افرادی را شامل دیة کامل برای عقل و هریک از حواس دانستهاند و در مقابل نظریات دیگری ابراز گردیده و امکان دریافت خسارات مازاد بر دیه نیز منتفی نشده است.
اکنون با طرح یک سؤال موضوع بحث به خوبی روشن میگردد که اگر کسی با وارد کردن ضربهای به سر دیگری، سبب ابتلای شخصی به زندگی نباتی گردد و علاوه بر جراحت، آسیب و صدمه به قشر مغزی و از کار افتادگی برخی از أعضا، شخص مورد نظر در مدت زمان کم، فوت نماید؛ آیا دیة جراحت و صدمات دیگر و منافع، در دیة نفس تداخل میکند یا خیر؟ البته پیشتر گفتیم که زندگی نباتی به مرگ ملحق نمیشود و بحث دخول دیة أعضا در دیة نفس، سالبة به انتفاء موضوع است، اما برای بررسی همة جوانب مسأله به صورت گذرا، و با فرض فوت زودهنگام شخص بعد از بیداری از کما این بحث قابل إرائه میباشد.