چکیده:
مسئله دستدادن مردان و زنان نامحرم از دیر زمان مورد توجه بوده است؛ بهگونهای که این مسئله مورد سؤال اصحاب ائمه: نیز واقع شده است. فقهای عظام نیز به این مسئله پرداخته و دیدگاههای مختلفی را دراینباره بیان کردهاند. در نوشتار حاضر با بررسی و تحلیل منابع مکتوب فقهی و روایی و با استفاده از قواعد و مبانی مختلف اصولی، به تحلیل این فرع فقهی پرداخته شده است. این مسئله از سه جهت احکام اولیه، احکام ثانویه و اصول عملیه مورد مداقّه قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده است که دستدادن مرد با زن مسلمان جایز نیست، مگر با رعایت سه شرطِ وجود حائل؛ فشار ندادن دست و نداشتن قصد ریبه و لذت. اما نسبت به دست دادن به زنان غیرمسلمان، حکم مسئله بر اساس مبانی و قواعد مختلف اصولی متفاوت میشود. بر اساس برخی مبانی و قواعد، دست دادن به ایشان جایز و بر اساس برخی دیگر همانند دست دادن به زن مسلمان حرام است مگر با سه شرط ذکر شده. در نهایت، اگر نسبت به حرمت یا جواز دست دادن به زنان غیرمسلمان شک شود، با توجه به اینکه مسئله از مصادیق شبهه حکمیه تحریمیه است، اصل برائت جاری میگردد و حکم به جواز دست دادن به ایشان میشود.
<strong> </strong>The issue of shaking hands with <em>non-mahram</em> men and women has long been noteworthy, as it has been questioned by infallible Imams' (a.s) companions. Grand jurisprudents have also mentioned this issue and different viewpoints have been mentioned by them in this regards. Having studied and analyzed the written jurisprudential and narrative sources and having used different Osuli principles, the authors of this paper have investigated this secondary jurisprudential issue. This issue has been focused on from three angles of primary rules, secondary rules, and practical principles. It is concluded that a Muslim man's shaking hands with a Muslim woman is not permissible unless the following three conditions are satisfied: the presence of a veil, not shaking the hands tightly, and shaking the hands with no seductive intention. Nevertheless, regarding shaking hands with non-Muslim women, the rule is issued based on different Osuli principles. Some rules deem shaking hands with them permissible while other do not like shaking hands with a Muslim woman unless the three above-mentioned conditions are met. Eventually, if there are doubts regarding the permissibility or illegality of shaking hands with non-Muslim women, as this issue falls under the category of <em>shobhe-ye hokmiyeh tahrimiyeh</em>, presumption of innocence is ruled and shaking hands with them would be permissible. <br /><strong> </strong> <br /> <br /> <br />[2] Faculty Member of Naeen Islamic Azad University and Seminary Instructor; E-mail:mohammad.moshki@yahoo.com <br /> <br /> <br />[3] PhD Candidate of Islamic Law and Jurisprudence at Ferdowsi University of Mashhad and Mashhad Seminary High Level Courses Instructor; E-mail: b.shakeri@iran.ir
خلاصه ماشینی:
بررسی جواز و عدم جواز لمس و دست دادن با زن مسلمان و غیرمسلمان از منظر فقه امامیه 1 محمد مشکی قندشتی 2 بلال شاکری 3 چکیده مسئله دستدادن مردان و زنان نامحرم از دیر زمان مورد توجه بوده است؛ بهگونهای که این مسئله مورد سؤال اصحاب ائمه: نیز واقع شده است.
با توجه به اینکه عمده دلیل بر مسئله جواز یا عدم جواز دست دادن با نامحرم، ادله روایی است و با توجه به اختلاف اساسی در پذیرش روایات میان شیعه و اهل تسنن بر اساس مبانی رجالی، در نوشتار پیشرو تنها به بررسی این مسئله از دیدگاه امامیه میپردازیم؛ زیرا بهنظر میرسد تحلیل و بررسی این مسئله بر اساس دیدگاههای فقهای امامیه و همچنین مبانی مختلفی که از سوی ایشان مطرح شده است، به خوبی منقّح نشده است و در هیچ اثری بهصورت جامع و بر اساس مبانی مختلف مطرح نزد فقهای امامیه بررسی نشده است؛ بنابراین تمرکز مقاله بر بررسی حکم این فرع فقهی از دیدگاه امامیه است.
این گروه روایات خود به دو دسته تقسیم میشوند: الف) در برخی روایات، وجود حائل، تنها شرط جواز دست دادن بیان شده است؛ از جمله این روایت میتوان به موارد ذیل اشاره کرد: 1) صحیحه ابیبصیر از امام صادق 7: به حضرت عرض کردم، آیا دست دادن مرد با زنی که از محارم او نیست، جایز است؟ حضرت فرمودند: خیر مگر دست دادن همراه با پوشش دست با پارچهای باشد (کلینی، 1407، 2/ 525-2؛ صدوق، 1413، 300/14370؛ عاملی، 1412، 20/207).