چکیده:
ترجمه فرهنگی، ترجمهای است که پیام متن و فرهنگ مبدا را با فرهنگ مقصد سازگار میکند. چنین ترجمهای غالبا افزایش و کاهشهایی بههمراه دارد و ترجمهای وفادارانه نیست. در ترجمة فرهنگی مترجم برای انتقال مفاهیم و حتی تجارب فکری فراتر از معنای مفردات، به بافت و زمینه فرهنگی (Context) مبدا و ظرائف و اقتضائات مختصات فرهنگ مقصد توجه جدی میکند. اگر بخواهیم با اصطلاحات رایج در سنت اسلامی سخن بگوییم، ترجمه فرهنگی فلسفه و اندیشه اروپایی مستلزم نوعی اجتهاد فکری ـ اندیشهای است. این فرایند اجتهاد محتاج پیشنیازهایی چون تسلط به روح فرهنگ و اندیشه مبدا از سویی و توجه به ظرفیت و ظرائف فرهنگ مقصد از سوی دیگر است. نمیتوان گفت که محمدعلی فروغی در سیر حکمت در اروپا تمام پیششرطها و اقتضائات ترجمة فرهنگی را داشته و در کاروبار فکری خود لحاظ کرده، اما میتوان این ادعا را به مسند تبیین و توضیح نشاند که سیر حکمت در اروپا، فراتر از یک ترجمه مکانیکی صرف و بهنوعی در آستانه ترجمه فرهنگی فلسفه و اندیشه غربی به زبان فارسی و فرهنگ ایرانی قرار دارد. این مقاله در خدمت توضیح همین مدعاست. این مقاله با تاکید بر خوانش فروغی از کانت ـ بهمثابه فیلسوف تجدد و مدرنیته ـ گامی کوچک در این جهت برداشته است.
خلاصه ماشینی:
نمیتوان گفت که محمدعلی فروغی در سیر حکمت در اروپا تمام پیششرطها و اقتضائات ترجمة فرهنگی را داشته است و در کاروبار فکری خود لحاظ کرده است، اما میتوان این ادعا را به مسند تبیین و توضیح نشاند که سیر حکمت در اروپا فراتر از ترجمة مکانیکی صرف و بهنوعی در آستانة ترجمة فرهنگی فلسفه و اندیشة غربی به زبان فارسی و فرهنگ ایرانی قرار دارد.
عمدة آشنایی فرهنگ معاصر ایرانی با فلسفههای جدید غربی ازطریق ترجمه بوده است 9 و باوجود گذشت حدود صد سال (اگر سیر حکمت در اروپا را نخستین متن تاریخ فلسفة جدید بهزبان فارسی بدانیم) از این آشنایی محافل و فلسفة دانشگاهی ما کمتر به حوزة تألیف و تحقیق در این حوزه ورود داشتهاند و یا بهتعبیر دقیقتر تألیف در این حوزه جزء اولویتها نیست.
8. نتیجهگیری نمیخواهیم ادعا کنیم که فروغی در ارائة سیر حکمت در اروپا تمام این شرایط و اقتضائات ترجمة فرهنگی را داشته است و در کاروبار فکری خود لحاظ کرده است، اما میتوان این ادعا را بهمسند تبیین و توضیح نشاند که سیر حکمت در اروپا فراتر از ترجمة مکانیکی صرف است و بهنوعی در آستانة ترجمة فرهنگی فلسفه و اندیشة غربی به زبان فارسی و فرهنگ ایرانی قرار دارد.