چکیده:
زبان به مثابه شکل دهنده به ساختمان داستان، در تحلیل ساختار آن اهمیت ویژهای دارد. بر همین
اساس، ساختار زبان و چگونگی روایت آن، از عوامل ایجاد خلاقیت و تخیل برای مخاطبان رادیو
است. نحوه روایت در متون فرهنگ مردمی و کلاسیک با یکدیگر متفاوت است؛ از این رو، در مقاله
حاضر با طرح مسئلة شباهتها و تفاوتهای میان روایت نوشتاری شاهنامه و روایت شفاهی نقالان،
شاخصهای نویسندگی برای رسانه رادیو بررسی شده است. دادههای این پژوهش به روش تحلیل
محتوای کیفی و مطالعات کتابخانهای جمع آوری شده و سه داستان رستم و سهراب، پادشاهی
ضحاک و سیاوش و سودابه از شاهنامه، به همراه نمونههای آنها در طومار نقالی مورد مطالعه قرار
گرفته است. برای انجام این مطالعه، سطح آوایی و نحوی این سه داستان در شاهنامه و طومار نقالان
بررسی شده است. یافتهها نشان میدهد؛ ساختار و کاربرد زبان، استفاده از واجهای انفجاری
انسدادی، کاربرد هجای کشیده در ساختمان آوایی و تقدم فعل، کوتاهی جملات و کاربرد آهنگ
خیزان و عناصر تخیل، در ارائه رادیویی موجب ایجاز و فهم در کلام و تخیل در ذهن مخاطب
می شود.
خلاصه ماشینی:
داده هاي اين پژوهش بـه روش تحليـل محتواي کيفي و مطالعات کتابخانه اي جمع آوري شـده و سـه داسـتان رسـتم و سـهراب ، پادشـاهي ضحاک و سياوش و سودابه از شاهنامه ، به همراه نمونه هاي آنها در طومار نقالي مـورد مطالعـه قـرار گرفته است .
(آيدنلو، ١٣٩١: ٢٠١) همان گونه که در بالا گفته شد، نقالان در بعضي موارد، از واژگان مختوم به مصـوت نيز براي ايجاد نرمي در سخن خود، بهره گرفته اند: مصلحت آن است که در اين وقت آنها را دست به گردن بسته و برداشته روانـه ضـحاک شويم ...
مقايسه ميزان هجاي کشيده در شاهنامه فردوسي و طومار نقالي (به تصویر صفحه رجوع شود) در مقابل کاربرد هجاهاي کشيده در اين سه داستان ، کاربرد هجاهاي کوتاه نيز مـورد بررسي قرار گرفت و اين نتيجه به دست آمد که کاربرد هجاهـاي کوتـاه در مقايسـه بـا هجاهاي کشيده و بلند، کمتر است و موجب ضرباهنگ تند و ايجاد فضاي بـدون تأمـل براي مخاطب ميشود که براي شنوندگان راديو مناسب نيست .
(آيدنلو، ١٣٩١: ٤٩٤ـ٤٩٣) کاربرد واژه هاي متناسب با محتواي اثر، بيانگر فضاسازي در داستان است : سـياوش سـپه را بـه تنـدي بتاخـت نشد تنگـدل جنـگ آتـش بسـاخت ز هــر ســو زبانــه همــي برکشــيد کسي خـود و اسـپ سـياوش نديـد يکي دشت بـا ديـدگان پـر ز خـون کــه تــا او کــي آيــد ز آتــش بــرون (شاهنامه ، ١٣٨٨: ٣٦ـ٣٥) کاووس اين را بشنيد آفرين به رستم گفت ، فرمـود کرنـاي نواختنـد.
(الحاق شده ) (آيدنلو، ١٣٩١: ١٨٨) جمع بندي نتايج حاصل از پژوهش نشان ميدهد که روايت شفاهي براي نويسندگي راديو بايـد بر اين محورها تکيه کند: به کارگيري واج هاي انفجاري ـ انسدادي با بهره مندي از هجاي کشيده ، زمينه ايجـاد زبان حماسي را در سطح آوايي فراهم ميکند.