چکیده:
در این پژوهش کوشش شده است به شیوۀ توصیف و تحلیلِ محتوا، گفتمان تعهّد در شعر شاهرودی واکاوی شود. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد شاهرودی، به ویژه در دهۀ نخست شاعری، عمیقاً متأثّر از گفتمان متعهّد بوده است. از مشخّصههای متعهّدانه شعر شاهرودی میتوان به ترسیم زندگی کارگران، دفاع از آنها، برانگیختن ایشان برای مبارزه، مخالفت با استبداد، ترسیم چهرۀ مخوف استبداد، اشاعۀ امید به پیروزی نهایی برابر استبداد و ترویج مفهوم "صلح" اشاره کرد.
خلاصه ماشینی:
از مهم ترین این پژوهش ها می توان به این موارد اشاره کرد: ذکر نکته هایی درباره ادبیات متعهد و تأثیر گفتمان چپ بر ادبیات معاصر در کتاب «طلیعه تجدد در شعر فارسی» (کریمی حکاک، ١٣٨٩: ١٥-٤٤٠)؛ گفتاری درباره جنبش ادبیات متعهد قبل از انقلاب اسلامی در کتاب «سیاست نوشتار» (تلطف ، ١٣٩٤: ١٣٥-٢٠٤)؛ اشاره ای مفید در باب نقش حزب توده و نشریه های وابسته به آن در نقد شعر معاصر در کتاب «سیر نقد شعر در ایران » (غلامحسین زاده ، ١٣٨٠: ١٩٦-٢١٩)؛ چشم اندازی از تأثیر حزب توده بر شعر معاصر در کتاب «چشم انداز شعر معاصر فارسی» (زرقانی، ١٣٩١: ١٥٩-١٦٢)؛ گفتاری درباره اشعار سیاسی چپ دوره پهلوی دوم در کتاب «شعر سیاسی در دوره پهلوی دوم » (درستی، ١٣٨١: ١١٥-١٧٨) و ذکر مطالبی سودمند در زمینۀ نفوذ حزب توده و تأثیر آن بر شعر شاعرانی هم چون شاهرودی در کتاب «تاریخ تحلیلی شعر نو» (شمس لنگرودی، ١٣٧٧: ج ١و٢).
برای نمونه ، در دوره ای که اسماعیل شاهرودی شعر می سراید، گفتمان چپ مسلط که به ویژه از راه نشریات و جلسات حزب توده تبدیل به شیوۀ نگرش عظیمی شد که مشخصه های خود را داشت و سبک دوره عمیقا متأثر از این دیدگاه شد.
شاهرودی در همین سال ، باز هم تعهد خود را به گفتمان حزب با شعر «گلبانگ سحر» (همان : ١٠٠-١٠١) نشان می دهد و در آن ، اختلاف طبقاتی و رنج مردم کارگر را به تصویر می کشد اما در عین حال نوید پایان این نوع زندگی را هم می دهد.