چکیده:
هدف از نگارش این مقاله، بررسی تداوم روزهای توفانی شهر زاهدان بر پایه زنجیره مارکف است. به منظور شناسایی روزهای توفانی، داده های روزانه دید افقی و سرعت باد ایستگاه هواشناسی زاهدان در دوره آماری (1390 - 1362) فراهم شد. سپس روزهایی که سرعت باد از آستانه 15 متر در ثانیه فراتر رفته و همچنین میدان دید به کمتر از 1000 متر کاهش یافته بود به عنوان روز توفانی استخراج شدند. بر پایه مدل مارکف، ماتریس های فراوانی روزهای توفانی دیدبانی شده و ماتریسهای احتمال انتقال ماهانه، فصلی و سالانه حساب شد. سپس وابستگی روزهای توفانی و غیر توفانی به یکدیگر، به همراه ایستایی و همگنی آنها آزمون شد و فراوانی روزهای توفانی مورد انتظار، طول دوره روزهای توفانی و غیر توفانی و توالی دوره های توفانی (n) روزه محاسبه شد. دادههای دیدهبانی شده نشان داد که سال 1386 خورشیدی با 78 روز توفانی و دو سال 1379 و 1372 با 4 روز توفانی، به ترتیب بیشترین و کمترین روزهای توفانی دوره آماری را داشتند. در بررسی فصلی فراوانی روزهای توفانی مشخص شد که بیشینه روزهای توفانی در زمستان (306 روز) و کمینه آن در پاییز (57 روز) رخ داده است. اسفند نیز با 123 روز توفانی و آبان با 8 روز به ترتیب بیشترین و کمترین روزهای توفانی را داشتند. بررسی دوره های توفانی یک تا هفت روزه نشان داد که بیشینه تداوم دوره های توفانی در اواخر زمستان و اوایل بهار و کمینه آن در اواسط پاییز رخ میدهد. بیشینه سرعت باد در زاهدان در سال 1381 با 40 متر بر ثانیه در فصل بهار رسیده است. میانگین روزهای توفانی 4/ 24 و با انحراف معیار 3/ 19 برآورد شده است.
The purpose of this study is to analyze the continuity of windy days based on Markov chain in Zahedan. In order to identify the windy days, horizontal visibility and daily wind speed data during 1983 - 2011 were obtained from meteorological station in Zahedan. It is called a windy day if the maximum wind speed exceeds 15 meters per second and horizontal visibility is less than 1000 m. Based on Markov model, the matrices of the frequency of windy days observed were constructed and the matrices of the probabilities of transition for months and seasons were calculated.In the next step, the correlation of windy days on each to other, with the durability and homogeneity, was tested. Moreover, the expected frequency of windy days, th e period of windy and non-windy days, and the sequence of the windy n-days for each month were calculated. The observed data showed that 2007 had the highest frequency windy days (78 windy days) and, in contrast, the years 2000 and 1993 had the lowest windy days (4 days). In the seasonal study of the frequency of windy days, it was found out that the maximum windy days occurred in winter (306 days) and the minimum in autumn (57 days). Moreover, March with 123 and November with 8 windy days had the highest and the lowest windy days. An alysis of windy periods of one to seven windy days showed that the maximum Persistence of windy days, occurrd in the late winter and early spring and the minimum was in mid-fall. The maximum wind speed occurred in the spring of 2002 (40 meters per second). The average of the windy days was 24.4 days, with a standard deviation of 19.3 days.
خلاصه ماشینی:
آنا و پائولو٨ (٢٠٠٧) بر پایه داده های یک دوره آماری ٦٧ ساله و با استفاده از مدل زنجیره مارکف به پیش بینی انتقال کلاس شاخص (SPI) 3- Berger and Goossens 4- Martin and Gomez 5- Allasseur 6- Selesh and Camberlin 7- Paulo and Pereira 8- Ana and Paulo خشکسالیهای جنوب پرتغال پرداختند.
مدل مارکف برای بررسی احتمال رخداد خشکسالی و ترسالیهای قزوین (یوسفی و همکاران ، ١٣٨٦) و نیز تحلیل و پیش بینی دوره های خشک کوتاه مدت استان خراسان (حجازی زاده و شیرخانی، ١٣٨٤) (١٣٨٤) به کار گرفته شده است .
,٢−Xt ,١−Xt, Xt|١+P}Xt , از آنجایی که (P) نشانه ماتریس احتمالی یک گامی (Pij) و (F) ماتریس فراوانی انتقال (Fij) بین دو حالت پیاپی رخداد «روزهای توفانی » با کد (١) و «روزهای غیرتوفانی » با کد (٠) است ، پس ماتریس احتمال انتقال زنجیره مارکف دو حالته مرتبه اول بدین صورت خواهد بود (مون ١١ و همکاران ، ١٩٩٤): جدول ١- ماتریس فراوانی انتقال و ماتریس احتمال انتقال {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 10- Wilks 11- Moon به منظور شناسایی دوره های کوتاه مدت وزش تندبادها و تحلیل تداوم روزهای توفانی شهر زاهدان ، داده های روزانه دید افقی و سرعت باد ایستگاه هواشناسی زاهدان در دوره آماری (١٣٩٠-١٣٦٢) فراهم شد.
جدول ٣- فراوانی و میانگین روزهای توفانی ماهانه زاهدان (١٣٩٠ – ١٣٦٢) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} جدول ٤- میانگین ، میانه و بیشینه سرعت توفان ماهانه (برحسب متر بر ثانیه ) در شهر زاهدان (١٣٩٠-١٣٦٢) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} احتمال رخداد روزهای توفانی شهر زاهدان در طی دوره آماری مورد بررسی که بر پایه مدل زنجیره مارکف مرتبه اول دو حالته حساب شده ، بیانگر تفاوت های روشنی است که ماه ها و فصل های گوناگون سال با یکدیگر دارند.