چکیده:
روند روبه رشد مناطق صنعتی و جمعیتی اطراف کوه مورو در سال‌های اخیر از یک طرف و کاهش منابع آب آبرفتی منطقه از طرف دیگر، ضرورت پی‌جویی منابع آب زیرزمینی در منطقه کوه مورو را دوچندان کرده است. رخنمون طیف وسیعی از سازندهای سخت در کوه مورو و متوسط بارش سالانه 304 میلی‌متری نشان‌دهنده احتمال وجود غنی منابع آب زیرزمینی در منطقه می‌باشد. هدف از این پژوهش پهنه‌بندی پتانسیل منابع آب زیرزمینی در منطقه کوه مورو با تحلیل عوامل مؤثر در تغذیه سفرههای آب زیرزمینی و با استفاده از مدل تحلیل سلسه‌مراتبی (AHP) در محیط Arc GIS است. گسترش سازندهای سخت آذرین، ماسه‌سنگ و سنگ‌های آهکی در این منطقه، باعث ایجاد سفرههای سازند سخت با ذخیره و کیفیت مناسب را به وجود آورده است که بخشی از آب موردنیاز منطقه به‌ویژه در بخش شرب را تأمین میکند؛ بنابراین برای تعیین مناطق با پتانسیل بالای آب زیرزمینی ابتدا بر اساس روش تحلیل سلسه‌مراتبی (AHP) در نرم‌افزار IDRISI و همچنین روش رتبه‌بندی تجمعی ساده (SAW) و روش فازی-تحلیل سلسله مراتبی (F-AHP) برای لایه‌های مختلف وزن‌های مناسب اعمال شد و درنهایت با روش میانگین‌گیری وزنی درجه‌ای و با استفاده از تابع حسابگر (Raster Calculator) نقشه پهنه‌بندی پتانسیل آب زیرزمینی در پنج گروه خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد طبقه‌بندی شد و با موقعیت چشمه‌ها و قنات‌ها واسنجی گردید. واسنجی نقشه پهنه‌بندی به دست آمده با موقعیت چشمه‌های منطقه نشان داد که مدل F-AHP و SAW نتایج مشابهی را ارائه می‌دهد. نتیجه این پژوهش نشان داد بخش مرکزی تاقدیس مورو پتانسیل بالایی از آب زیرزمینی را بویژه در یال شمالی دارد. تراکم شکستگی و نوع لیتولوژی منطقه بیشترین تأثیر را بر تشکیل منابع آب زیرزمینی منطقه داشته است.
Due to development of industrial activities and increasing of population around Mount Moro in the recent decades in one hand and reduction of alluvial water resource on the other hand, groundwater exploration in the fractured rocks of the study area is of interest. An extensive outcrop of hard rocks in Mount Moro with a medium annual precipitation of 304 mm, implies that a potential of groundwater at the area is very probable. The purpose of this study is developing a zoning map for the study area according to the potential of groundwater using Analytical Hierarchy Process (AHP) by employing a set of GIS software. Distribution of igneous, sandstone and limestone formation has developed hard rock aquifers with high quality and quantity of groundwater which supply a part of drinking water for the region. So, different layers were weighted based on SAW and F-AHP methods. Finally, the zoning map is classified into five groups (very low, low, medium, high, and very high) using the Raster Calculator Function. The resultant map verified by projecting the locations of springs and qanats on the zoning map. The final verified zoning map shows that the F-AHP and SAW results are more consistent and so it can be more reliable. Middle part of the Moro syncline showed high potential of groundwater, especially at the north flank. Fracture density and lithology have the main impact on the groundwater occurrence in this region.
خلاصه ماشینی:
گسترش سازندهای سخت آذرین ، ماسه سنگ و سنگ های آهکی در این منطقه ، باعث ایجاد سفره های سازند سخت با ذخیره و کیفیت مناسب را به وجود آورده است که بخشی از آب مورد نیاز منطقه به ویژه در بخش شرب را تأمین میکند؛ بنابراین برای تعیین مناطق با پتانسیل بالای آب زیرزمینی ابتدا بر اساس روش تحلیل سلسه مراتبی (AHP) در نرم افزار IDRISI و همچنین روش رتبه بندی تجمعی ساده (SAW) و روش فازی-تحلیل سلسله مراتبی (F-AHP) برای لایه های مختلف وزن های مناسب اعمال شد و درنهایت با روش میانگین گیری وزنی درجه ای و با استفاده از تابع حسابگر (Raster Calculator) نقشه پهنه بندی پتانسیل آب زیرزمینی در پنج گروه خیلی کم ، کم ، *١- هیات علمی گروه علوم زمین دانشگاه تبریز.
در مقاله حاضر به منظور بررسی پتانسیل منابع آب زیرزمینی در کوه مورو با بهره گیری از سیستم های اطلاعاتی جغرافیایی (GIS) و سنجش ازدور (RS) و استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و وزن دهی تجمعی ساده (SAW) و همچنین ترکیب سیستم فازی با فرآیند فازی-تحلیل سلسله مراتبی (FAHP)، مناطق بر اساس پتانسیل آب زیرزمینی در واحدهای کارستی و سازند سخت شناسایی و پهنه بندی گردید و در نهایت نتایج حاصل از سه روش به منظور سنجش دقت آن ها مقایسه شد.
(
, 
, 
)
