چکیده:
ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎک از ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی ﭘﯿﺶروی ﻣﺪﯾﺮان و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان در ﺳﻄﺢ ﺣﻮﺿﻪﻫﺎی آﺑﺨﯿﺰاﺳﺖ. اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪلﺳﺎزی ﻫﻤﻮاره ﺑﻪﻋﻨﻮان راﻫﮑﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻗﺘﺼﺎدی، اﺑﺰاری ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ در ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎﻫﺪف ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی و اوﻟﻮﯾﺖﺑﻨﺪی زﯾﺮ ﺣﻮﺿﻪﻫﺎی ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل رﯾﺎﺿﯽ ﺳﻮات در ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎی ﺣﺴﺎس اﻟﺒﺮز ﻣﺮﮐﺰی در ﺷﻤﺎل ﮔﺮﻣﺴﺎر ﺣﻮﺿﻪ ﺣﺒﻠﻪ رود (اﺟﺮا ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ. ﭘﺲ از ﺑﺎزدﯾﺪ ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﺗﻬﯿﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎﯾﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی رﺳﻮب ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﻮات ﺑﺮای ﯾﮏ دوره ﺳﯽﺳﺎﻟﻪ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺳﭙﺲ در ﻣﺤﯿﻂ ﺳﻮات-ﮐﺎپ اﻗﺪام ﺑﻪ ﮐﺎﻟﯿﺒﺮاﺳﯿﻮن ﻣﺪل ﺑﺮای ﯾﮏ دوره دهﺳﺎﻟﻪ و ﺻﺤﺖ ﺳﻨﺠﯽ ﺳﻪﺳﺎﻟﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺪل از ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی آﻣﺎری ﺿﺮﯾﺐ ﺗﻌﯿﯿﻦ، ﺿﺮﯾﺐ ﮐﺎراﯾﯽ ﻧﺎش ﺳﺎﺗﮑﻠﯿﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ. ﺷﺎﺧﺺ ﻧﺎش ﺳﺎﺗﮑﻠﯿﻒ ﺑﺮای ﺗﺨﻤﯿﻦ دﺑﯽ رﺳﻮب در ﻣﺮﺣﻠﻪ واﺳﻨﺠﯽ 0/58 و ﺻﺤﺖ ﺳﻨﺠﯽ 0/51 ﺑﻮده ﮐﻪ ﻧﺸﺎن از دﻗﺖ ﻗﺎﺑﻞﭘﺬﯾﺮش ﻣﺪل ﺑﯿﻦ دادهﻫﺎی ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی و ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﯽ اﺳﺖ. ﭘﺲ از اﺟﺮای ﻣﺠﺪد ﻣﺪل ﺑﺎ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﺣﺴﺎس ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه، ﻣﻘﺪار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﻪ رﺳﻮب وﯾﮋه زﯾﺮ ﺣﻮﺿﻪﻫﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺳﭙﺲ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ارزﯾﺎﺑﯽ، از دﺳﺘﮕﺎه ﺷﺒﯿﻪﺳﺎز ﺑﺎران ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺗﮏ واﻗﻌﻪ ﺑﺎرش ﺑﺮ روی ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎی ﺣﺴﺎس در زﯾﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﻧﻬﺎﯾﺖ زﯾﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎی ﺑﺤﺮاﻧﯽ 19، 20 و 21 ﺑﺎ رﺳﻮب وﯾﮋه 15، 17 و 23 ﺗﻦ در ﻫﮑﺘﺎر ﺑﻪﻋﻨﻮان زﯾﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮای ﻋﻤﻠﯿﺎت آﺑﺨﯿﺰداری و ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮔﺮدﯾﺪ.
Research on methods of soil and water resources management requires technic that can and cannot be remotsensing prediction, and understanding the complex and dynamic processes and provides. Neitsch et al. (2005), stating that the model swat predicting the effects of on the creation of management activities and the amount of sediment in the basin scale, with a variety of soils, land use and management conditions in long time interval is developed. Research inducted inside and outside Iran shows that Simulation run off and sediment on the watershed large and small with use of swat model is more efficient
خلاصه ماشینی:
این مطالعه باهدف شبیه سازی و اولویت بندی زیر حوضه های حساس به فرسایش با استفاده از مدل ریاضی سوات در سازندهای حساس البرز مرکزی در شمال گرمسار (حوضه حبله رود) اجرا گردیده است .
شاخص ناش ساتکلیف برای تخمین دبی رسوب در مرحله واسنجی ٠/٥٨ و صحت سنجی ٠/٥١ بوده که نشان از دقت قابل پذیرش مدل بین داده های شبیه سازی و مشاهداتی است .
در این پژوهش ، فرض بر این است که کاربرد مدل SWAT در شبیه سازی دبی رسوب ، بر اساس شناسایی پارامترهای حساس مدل از طریق آنالیز حساسیت و شبیه سازی دبی رسوب با استفاده از الگوریتم SUFI٢ و مشخص کردن زیرحوضه های بحرانی ازنظر میانگین سالانه رسوب ویژه در حوضه آبخیز حیله رود اولویت بندی آن ها برای انجام اقدامات مدیریتی و حفاظت خاک در آینده است .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٧: اولویت بندی زیر حوضه ها از لحاظ میانگین سالانه رسوب ویژه با مدل سوات (تن در هکتار در سال ) Figure 7: Prioritization of sub-basins in terms of annual average sediment yield with swat model با توجه به رسوب ویژه ٨/٠٢ تن در هکتار نشان داد که دستگاه شبیه ساز باران استفاده شده در این مطالعه با در نظر گرفتن چند بار بارش در سال و در نظر گرفتن سالیانه بودن رسوب اندازه گیری شده می توان اظهار داشت که دستگاه شبیه ساز باران با واقعیت انطباق قابل قبولی ارائه کرده است (٤/٨٠٨ برابر کم تر از واقعیت حاصل از یک واقعه بارش ).
(
, 
, 
)
