چکیده:
شخصیت موضوع میان رشتهای است. بر اساس مطالعات دانشمندان علوم محیطی، شخصیت انسانها تا حد زیادی متاثر از رفتار فردی و اجتماعی انسانها و البته در محیطهای مختلف و در تناسب با اکوسیستمهای طبیعی و اجتماعی است. به باور دانشمندان انسانها در شرایط محیطی گوناگون دارای رفتارها و بعضا تنوع شخصیت هستند که در مباحث فلاسفه به ویژه فلاسفه اسلامی مورد تامل و تتبع قرار گرفته است. شخصیت به طور کلی به ویژگی انسانها اشاره دارد و به آن دسته از جنبههای انسانی و ویژگی موثر فردی که عمل و رفتار انسانها برگرفته از آن است. مقاله حاضر با هدف بررسی نقش عوامل مختلف در شکلگیری شخصیت انسان، به نقش محیط جغرافیایی (طبیعی و اجتماعی) در شکلگیری و تنوع شخصیت انسان از دیدگاه فلاسفه اسلامی پرداخته است. روش تحقیق، کیفی مبتنی بر منطق استفهام و رویکرد آن تاویل گرایی است. با توجه به هدف تحقیق، تحلیل متون مورد استفاده قرار گرفته است. جمع آوری اطلاعات با استفاده از روش کتابخانهای بوده و روش تحلیل محتوای کیفی در فرایند انجام تحقیق به کار برده شد. جامعه آماری تحقیق منابع اصیل و تفسیری دانشمندان مسلمان به ویژه ابن خلدون، ابن سینا و ملاصدرا تعیین شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد نخست بنا بر تفسیرهای موجود، محیط شامل مجموعهای از شرایطی طبیعی و موقعیتهای جغرافیایی و سپس محیط اجتماعی شامل مجموعهای از شرایط و عوامل اجتماعی پیرامون انسان، در شکلگیری و تنوع شخصیت انسان نقش موثری دارد. سپس تحقیق حاضر نشان داد اعتقادات، باورها و رفتارهای شخصی افراد در سومین عامل موثر در شکلگیری و تنوع شخصیت انسان است؛ اگرچه زیر بنای این موارد در عوامل محیطی و اجتماعی نهفته است. در نهایت این تحقیق نشان داد که بر اساس اندیشههای متفکران اسلامی، نقش محیط طبیعی و اجتماعی در شکلگیری شخصیت انسان، نقش ابتدایی است و در شکلگیری شخصیت انسان، عوامل اکتسابی و به ویژه اعمال اختیاری نقش کلیدی و اساسی را داراست.
خلاصه ماشینی:
سپس تحقيق حاضر نشان داد اعتقادات ، باورها و رفتارهاي شخصي افراد در سومين عامل موثر در شکل گيري و تنوع شخصيت انسان است ؛ اگرچه زير بناي اين موارد در عوامل محيطي و اجتماعي نهفته است .
در نهايت اين تحقيق نشان داد که بر اساس انديشه هاي متفکران اسلامي، نقش محيط طبيعي و اجتماعي در شکل گيري شخصيت انسان ، نقش ابتدايي است و در شکل گيري شخصيت انسان ، عوامل اکتسابي و به ويژه اعمال اختياري نقش کليدي و اساسي را داراست .
از ديدگاه فلاسفه به ويژه ملاصدرا در شکل گيري شخصيت انسان عوامل متعددي مانند محيط ، وراثت و باورها و رفتارها نقش کليدي دارد و اين مساله در آراي فلاسفه اسلامي به شدت مورد تاکيد قرار گرفته است .
(Shirazi, M, 1981b:126 (به تصویر رجوع شود) شکل شماره ١: طبقه بندي و ويژگيهاي شخصيت انسان از ديدگاه فلاسفه اسلامي Source: (Research findings) در عبارت صريح تر متفکران اسلامي بر اين باورند که کليه بسترهاي طبيعي و حيواني مانند دشتها، پوشش گياهي، رودها و درياها و هرآنچه در محتويات آنهاست براي رشد و تکامل انسان ها پديد آمده و در جهت تکامل انساني است (١٢٤:b١٩٨١ ,Sadr ad-Din Shirazi, M).
- نقش محيط طبيعي در شکل گيري شخصيت ٥٠٠ 0 براي تبيين مقوله نقش محيط طبيعي در شکل گيري شخصيت انسان منابع متعددي به ويژه از سوي ابن خلدون ، ابن سينا و ملاصدرا مورد بررسي قرار گرفته است در اين زمينه ٣١ شاهد مثالي به دست آمده که مبين نقش کليدي و اثر گذاري محيط طبيعي و عوامل جغرافيايي بر شخصيت انساني است .