چکیده:
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن حاضر، پدیده تغییر اقلیم می‌باشد. افزایش تعداد و شدت بروز بلایای طبیعی تحت تاثیر این تغییرات، منجر به پیامدهای ناگوار در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در شهرها شده است. از طرفی دیگر، در دهه‌های اخیر، تلاش‌های جهانی و دیدگاه‌های مختلفی برای کاهش عواقب مخرب تغییرات اقلیمی ارائه شده است. یکی از مهم‌ترین راهکارها در مقابله با این مسائل، رویکرد تاب‌آوری شهری در پاسخ به تغییرات اقلیمی است که تحت عنوان تاب‌آوری اقلیمی مطرح می‌باشد. مطالعات محققان شهری نشان‌دهنده آن است که تاب‌آوری اقلیمی در چهار بعد بوم شناسانه، اجتماعی، کالبدی و نهادی می‌تواند به این چالش‌ها پاسخ دهد. شهرهای ایرانی نیز در سال‌های اخیر تحت تاثیر این تغییرات قرار گرفته‌اند، از جمله شهر تبریز که با افزایش شدید دما و تشدید رویدادهای آب‌وهوایی نظیر سیل مواجه شده است و این امر ضرورت پاسخ به این تغییرات را افزایش داده است. ازاین‌رو، هدف تحقیق حاضر تعیین مهم‌ترین عوامل تاب‌آوری در پاسخ به تغییرات اقلیمی (به ویژه رویدادهای آب‌وهوایی) در تبریز می‌باشد. روش این تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی، به صورت کیفی و مبتنی بر مطالعات اسنادی است و از آنجا که به دنبال شناخت و حل مشکل می‌باشد، در حوزه پژوهش‌های کاربردی قرار می‌گیرد. همچنین برای تحلیل عوامل، از روش تاپسیس استفاده می‌شود. نتایج بیانگر آن است که مهم‌ترین عوامل تاب‌آوری اقلیمی در شهر تبریز عبارت‌اند از: بهره‌مندی از نیروی متخصص و ماهر در مدیریت بلایا، حفاظت از زیرساخت آبی، استفاده از حمل‌ونقل عمومی و همچنین تامین امنیت غذایی. از این‌رو عوامل موثر بر تاب‌آوری اقلیمی در شهر تبریز، حائز هر دو ویژگی انطباقی و کاهشی هستند و باید جهت تاب‌آوری ساختن تبریز در برابر مخاطرات طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی، مورد استفاده قرار گیرند
خلاصه ماشینی:
نتايج بيانگر آن است که مهم ترين عوامل تاب آوري اقليمي در شهر تبريز عبارت اند از: بهره مندي از نيروي متخصص و ماهر در مديريت بلايا، حفاظت از زيرساخت آبي، استفاده از حمل ونقل عمومي و همچنين تأمين امنيت غذايي.
از اين رو عوامل مؤثر بر تاب آوري اقليمي در شهر تبريز، حائز هر دو ويژگي انطباقي و کاهشي هستند و بايد جهت تاب آوري ساختن تبريز در برابر مخاطرات طبيعي ناشي از تغييرات اقليمي، مورد استفاده قرار گيرند.
در واقع ، کشور ايران بر اساس آخرين آمارهاي بين المللي جزو ده کشور اول منتشرکننده گازهاي گلخانه اي ناشي از احتراق سوخت هاي فسيلي محسوب ميشود (٢٠١٦ ,Ahadi &Naseri )؛ بنابراين پديده گرمايش تحت تأثير گازهاي گلخانه اي، از 1 Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) سنجش عوامل مؤثر بر تاب آوري اقليمي...
از طرفي ديگر مجموعه اي از عوامل از جمله گسترش بدون ضابطه و بدون توجه به پهنه هاي خطر، عدم توجه به مسائل زيست محيطي، فقدان سرمايه گذاريهاي لازم ، فقدان دانش و آگاهي عمومي، عدم مشارکت شهروندي و غيره (که ويژگي عمومي اکثر شهرهاي ايراني ميباشد)، آسيب پذيري اين شهر را در برابر مخاطرات حاصل از تغييرات اقليمي افزايش داده است .
مطالعات نظري در اين پژوهش نشان داد که تاب آوري در شهر شامل ويژگيهايي است که ضمن کاهش آسيب پذيري شهري، منجر به انطباق با تغييرات اقليمي ميشود و در اين زمينه فعاليت هاي انساني در ابعاد مختلف بوم شناسانه ، اجتماعي، کالبدي و نهادي نقش کليدي در رفع چالش هاي فعلي ايفا ميکنند.
UN- DESA (2017) Climate Change Resilience for Sustainable Development, Department of Economic and Social Affairs, Chapter 1/ https:// www.
(
, 
, 
)
