چکیده:
یکی از کارکردهای مهم نهاد آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران با توجه به اهداف کلی آن، توجه، حفظ و انتقال میراث فرهنگی به عنوان یکی از اساسی ترین ارکان تحکیم هویت، ایجاد خلاقیت و خودباوری ملی به وسیله ی محتوای کتاب های درسی به دانش آموزان است. با توجه به این موضوع، این مقاله درصدد پاسخگویی به این سوال است که در محتوای کتاب های درسی مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه تا چه اندازه به مولفه های میراث فرهنگی پرداخته شده است؟
هدف از انجام این پژوهش کاربردی تعیین میزان توجه به مولفه های میراث فرهنگی در کتاب های مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه است و از نوع تحلیل محتواست. جامعه آماری پژوهش را کلیه کتاب های درسی دوره اول متوسطه در سال ۹۶-۱۳۹۵ تشکیل داده و حجم نمونه به صورت هدفمند از نوع موارد مطلوب، کتاب های مطالعات اجتماعی انتخاب شده است. یافته های پژوهش نشان داد که بیشترین تعداد فراوانی مربوط به مولفه های کتاب و نسخ خطی، ظرف ها، مساجد، کاخ ها، کتیبه ها و نقش برجسته ها، شخصیت ها و دین است. در مقابل کمترین تعداد فراوانی مربوط به مولفه های زیورآلات، لوح ها، کاروانسرا، آب انبار، باغ های تاریخی، مهارت و هنر فرش بافی، هنرهای نمایشی، قصه و افسانه است.
One of the most important functions of the education system of the Islamic Republic of Iran in terms of its overall goals is preservation and transmission of the cultural heritage as one of the most fundamental pillars of identity consolidation, creativity, and national self-efficacy through designing book contents for students. Taking this into consideration, the aim of the current paper was to investigate how much attention was paid to the components of the cultural heritage by social studies books at middle schools.
The purpose of this applied study was to determine the extent to which the components of the cultural heritage were emphasized in social studies books of the middle schools with content analysis as the research method. The statistical population included all of the middle school books in 2015-2016 and the sample size was selected based on the desirable materials of the social studies books using purposive sampling. The findings showed that books, manuscripts, containers, mosques, palaces, inscriptions, reliefs, personalities and religion were the most frequent components. In contrast, the least frequent components were found to be Jewelry, slates, caravansaries, reservoirs, historic gardens, the art and skill of carpentry, performing arts, stories and legends.
خلاصه ماشینی:
ir احمدرضا نصراصفهاني تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٥/٢٢ تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/١٠/٢٥ چکيده يکي از کارکردهاي مهم نهاد آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران بـا توجـه بـه اهداف کلي آن ، توجه ، حفظ و انتقال ميراث فرهنگـي بـه عنـوان يکـي از اساسـي تـرين ارکان تحکيم هويت ، ايجاد خلاقيت و خودباوري ملي به وسيله ي محتـواي کتـاب هـاي درسي به دانش آموزان است .
حال با توجه به نظام متمرکز آموزشي در ايران که تمامي اختيارات مربوط به تدوين برنامه ها و اهداف آموزشي در دست نهاد آموزش و پرورش کشور قرار دارد و اهميـت و ارزشي که محتواي کتاب هاي درسي به عنوان تنها و مهم ترين منبـع در نظـام آمـوزش رسمي دارد؛ براي ارزيابي وضع موجود، تحقيق حاضر درصدد است تا از طريق تحليـل محتواي کتاب هـاي درسـي مطالعـات اجتمـاعي دوره اول متوسـطه ، ميـزان توجـه بـه مؤلفه هاي ميراث فرهنگي در اين دوره را که زمان شکل گيـري و کسـب هويـت اسـت مورد بررسي قرار دهد.
تحقيق خدابخشيان (١٣٩١) مفاهيم ميراث فرهنگي را به صورت مستقيم مورد تجزيه و تحليل قرار داده و نتايج با توجه به يافته هاي به دسـت آمـده حـاکي از آن اسـت کـه ارزش هاي مرتبط با ميراث فرهنگي در کتاب هاي درسي، فاقد برنامـه ريـزي و قصـد از پيش تعيين شده براي حفظ و احياي ميراث فرهنگي اسـت و ميـزان توجـه بـه ميـراث فرهنگي در کتاب هاي درسي دوره ابتدايي، در مقام يکي از مهم ترين ابزار انتقال هويـت ملي جاي تأمل فراوان دارد.