چکیده:
دانشوران و محققان علومقرآنی از دیرباز به موضوع ارتباط و تناسب سورههای قرآن که به دنبال مسئلهی توقیفی بودن یا نبودن ترتیب سورههای قرآن مطرح میشود توجه داشتهاند و درباره آن نظریات متعددی مطرح نمودهاند، برخی همچون سید مرتضی، آیةالله خویی و ... معتقدند که ترتیب سورههای قرآن به شکل فعلی در زمان رسول خدا (ص) تحققیافته است و اکثر محققان برآنند که در زمان صحابه سامانیافته است. در این میان برخی براین باورند که با توجه به شواهد فراوان بر قول اول نمیتوان دیدگاه دوم را بهطور مطلق پذیرفت، ازاینروی قائل بهتفصیل شده و با توجه به اسناد موجود ترتیب اکثر سورهها را توقیفی و تعداد محدودی را به اجتهاد صحابه دانستهاند، جهتگیری نوشتار حاضر بررسی و تحلیل دیدگاه دانشمندانی است که معتقد به توقیفی بودن ترتیب سورههای قرآن هستند.این پژوهش فراتر از آثاری که تاکنون به تحلیل این مسئله پرداخته، به بررسی و نقد دلایل و دیدگاه معتقدان به توقیفی بودن ترتیب سورهها پرداخته و کوشیده است تا در حد توان به معرفی قرآنپژوهان معتقد به توقیفی بودن ترتیب سورهها بپردازد و نشان دهد که پژوهش و موشکافی دیدگاههای این گروه از دانشمندان ازآنرو حائز اهمیت است که میتواند راه را برای محققان جویای حقیقت بگشاید، امید آنکه این نوشتار قدمی هرچند کوتاه در بیان حقایق علوم قرآن باشد.
Scholars and scholars of the Quranic sciences have long been concerned with the question of the relevance and appropriateness of the Qur'anic suras, which raise the question of whether or not the order of the Qur'anic suras has been suspended or not, and some have argued, such as Seyyed Morteza, Ayatollah Khoati and others. The Qur'anic suras have been realized in the current form of the Prophet (s), and most scholars believe that they were organized in the time of the Companions. In the meantime, some believe that the second view cannot be accepted completely, given the abundant evidence on the first quote, that is, it has been elaborated, and according to the available documents, most of the suras have been confiscated and a limited number in the ijtihad of the Companions. It is well known that the orientation of the present paper is to analyze and analyze the views of scholars who believe that the order of the Qur'anic suras is confiscated.Beyond the works that have so far analyzed this issue, this study has examined and criticized the reasons and the viewpoints of the believers of the order of the surahs and has tried to introduce the Qur'an scholars who believe that the order of the surahs is as far as possible. It is important to research and scrutinize the views of this group of scientists so that it can pave the way for truth-seeking scholars, hoping that this essay will be as brief a step as possible in expressing the facts of the Qur'an.
خلاصه ماشینی:
مقدمه از سدههای اول تاریخ اسلام تاکنون میان مفسران و دانشمندان علوم قرآنی اعم از شیعه و سنی این بحث مطرح بوده که آیا چینش سورههای قرآن توقیفی است و در زمان رسولالله(ص) انجام شده و یا بعد از رحلت پیامبر خاتم(ص) و به دست صحابه ایشان مرتب گردیده است؛ ازآنروی که يكی از جلوههای تناسب و ارتباط در ساختار قرآن كريم، مناسبتهای موجود ميان سورههای آن است.
آنچه موجب شده این اختلاف دیدگاه از دیرباز وجود داشته باشد و همچنان بهعنوان بحثی مطرح در مجامع علمی مدنظر علمای تاریخ قرآن و علوم قرآن قرار گیرد این است که ترتیبِ فعلی سورههای قرآن قطعاً با ترتیب نزول آنها منطبق نیست؛ بنابراین، این سؤال وجود دارد که آیا صحابه به ذوق و سلیقۀ خود اقدام به چینش سورهها نمودهاند یا این کار طبق دستور پیامبر اکرم(ص) تحقق یافته است.
در رابطه با ختم قرآن نیز باید به این مسئله توجه داشت که در زمان حیات رسول خدا به صورت دائمی انتظار نزول آیات وجود داشت، بنابراین ختم قرآن را تنها باید منحصر به سورههایی بدانیم که تا آن زمان بر پیامبر(ص) نازل شده است، ازاینرو اگرچه ممکن است این دلیل، توقیفی بودن ترتیب برخی از سورهها را اثبات نماید اما نمیتواند توقیفی بودن تمام سورهها را اثبات کند.