چکیده:
بیان مضمون واحد به شکلهای گوناگون و توجه بیشتر به روساخت کلام ویژگی عمده سبک آذربایجانی است. یکی از موضوعات پربسامد در سبک آذربایجانی و در حوزه زیبایی شناسی، حسادت، رقابت و دشمنی است. شعر فارسی در قرن ششم به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعی پایگاه خود را از دست داد و با استقرار کامل دولت سلجوقی، التفات چندانی به شعر و شاعری نشد. حکومتهای محلی، شکوه دربار محمودی را نداشتند و راه یافتن به دربار رقابت میان شاعران را باعث میشد؛ لذا شاعران برای راهیابی به دربار علاوه بر خوارداشت دیگران، به انواع تهمتها و هجوها دست می یازیدند. پژوهش حاضر تلاش دارد تا به این سوال پاسخ بگوید که حسادت، رقابت و دشمنی چگونه در اشعار شاعران سبک آذربایجانی منعکس شده است و زمینه های اجتماعی و فرهنگی آن چیست؟ نتایج نشان میدهد که رقابت میان حکومتهای محلی، نقش شاعر به عنوان دستگاه تبلیغاتی، کسادی بازار شعر و شاعری و برتری جویی از مهمترین دلایل حسادت و دشمنی میان شاعران است. شاعران این حوزه، از عناصر و همچنین صور خیال متنوعی برای تصویرسازی موضوع مذکور بهره برده اند: از جمله استفاده از شخصیتهای تاریخی، اسطوره ای (سامی و ایرانی)، دینی (یهودی، اسلامی، زرتشتی، مسیحی)، حیوانات (خزندگان، پرندگان، آبزیان و...)، گیاهان (گلها، درختان، میوه ها)، جمادات و... . این عناصر با بهره گیری از شگردهای ادبی همچون تشبیه، استعاره، تلمیح و تمثیل و... در آثار این شاعران بازتاب یافته است.
Abstract:
Expressing a theme in various forms and paying more attention to the presentation of words is a major feature of Khaghani's and Azerbaijani style poetry. One of the most frequent issues in the Azerbaijani style poems which, in addition to the sociology of literature, is also aesthetic, is jealousy, rivalry and hostility. Persian poetry lost its base in the sixth century due to political and social changes, and with the full establishment of the Seljuk government, no attention was paid to poetry and poetry. Local governments did not have the greatness of the Ghaznavis court, and the way to go for the competition among the poets. Therefore, the poets used all kinds of slander, spooks, and speeches to go to court, in addition to distinguishing their innovations and humiliating others' poetry. In Azerbaijani style poetry and in a broader perspective, Azerbaijani style poets are very prominent in "artistic expression", "modernism" and "escape from vanity". Hence, the subject is artistically reflected in most of the poems. The present research tries to answer the following question: How is jealousy, rivalry and hostility reflected in Azerbaijani style poetic and versatile arts, and what is its social and cultural context? The results show that Azerbaijani style had used a wide variety of elements to illustrate the subject: using historical, mythical (Sami and Persia), religious (Jewish, Islamic, Zoroastrian, Christian), animals (reptiles, birds), Aquatic plants ...); Plants (flowers, trees, fruits) and...
خلاصه ماشینی:
این نوع رفتـارِ دربـار مخصـوص منطقـه و ناحیـۀ جغرافیایی خاصی نیست و تمامی حکومت های محلی آن دوره را شامل مـیشـود: چنانچـه انوری و خاقانی و دیگران از آن یادکرده اند: ای برادر بشنوی رمـزی ز شـعر و شـاعری تا ز ما مشتی گدا کس را به مردم نشمری آدمی را چون معونت شرط کار شرکتسـت نان ز کنّاسی خورد به زان بود کز شاعری (دیوان انوری، ١٣٣٧: ٢٩٧) بلـــی شـــاعری بـــود صـــاحب قبـــول ز ممــــدوح صــــاحبقران عنصــــری اگــر زنــده مانــدی دریــن کــور بخــل خســک ســاختی دیگــدان عنصــری (دیوان خاقانی، ١٣٨٢: ٩٢٦) ٣-٢- مناسبات شاعران آذربایجان با یکدیگر: شهرهای واقع شده در اطراف کوههای قفقاز کـه مهمتـرین آنهـا ارّان ، شـروان ، گنجـه ، ُبردَع ، باکو و شکّی و بیلقان بودند توسط حکومت های محلی اداره میشـد و بـدلیل اهمیـت مرزی همیشه محل رفت وآمد غازیان بوده است .