چکیده:
یکی از مسائل پرچالش حوزهی فقه و حقوق خانواده، مسألهی فرزندآوری و حق مطالبهی آن برای زوجین است. مسألهی مذکور در میان قدما و متأخرین مورد بحث قرار نگرفتهاست؛ در مقابل، بهصراحت در کتابهای فقه فتوایی معاصرین مشاهده میشود. عدم بررسی استدلالی مسأله از سوی فقیهان، علاوه بر اعتقاد به ناکافی بودن پژوهشهای فقهی در این زمینه، ضرورت بحث را توجیه مینماید. این نوشته به روش تحلیلی و استدلالی صورت گرفته است و براساس جمع عرفی روایات باب عزل، در کنار دیدگاههای سهگانهی موجود از مراجع، دیدگاه چهارمی با عنوان «تقدم حق هر یک از زوجین که طالب فرزند باشد» اختیار نموده است. در نهایت این نتیجه با اقتضای معاشرت به معروف تأیید شده است.
One of the most challenging issues in the field of jurisprudence and family law is childbearing and the right to demand child for couples. This issue has not been discussed among the ancients and the later scholars; in contrast, the fatwas of contemporaries have explicitly seen in the books of jurisprudence. The lack of argumentative study on the issue by jurists, in addition to believe in the inadequacy of the jurisprudential research in this field, justifies the need for discussion. This article has been done analytically and argumentatively in accordance to the customary collection of narrations on the subject to dismissal. Additionally, to the three existing views of the authorities, this article has adopted a fourth view entitled "Priority of the right of each couple who seeks a child." Last but not least, the result has been confirmed by the necessity of associating with the famous.
خلاصه ماشینی:
● و في الصحيح عن محمد بن مسلم عن أحدهما عليهما السلام ، أنه سئل عن العزل ، فقال : «أما الأمة فلا بأس، و أما الحرة فإني أکره ذلک ، إلا أن يشترط عليها حين يتزوجها؛ عزل از کنيز اشکال ندارد اما در مورد زن آزاد من آن را نمي پسندم مگر آنکه هنگام ازدواج بر وي شرط کرده باشد.
[١٧، ج٧، ص٦٥] به هر ترتيب قول مشهور ميان فقيهان اماميه کراهت عزل است ؛ زيرا در ميان روايات ، برخي به دليل اشتمال بر نهي ، دلالت بر حرمت و برخي ديگر بر جواز دلالت دارند و جمع بين اخبار آن است که نهي در روايات دسته ي اول حمل بر کراهت شود، اين همان جمعي است که شيخ طوسي در من لا يحضر، ذيل روايت محمد بن مسلم «...
در اينجا ادعا ميشود، با توجه به روايات ، ارتباط ميان عزل و فرزندآوري ثابت است و دلالت بر وجود اين حق براي زوجين ، دارد به علاوه سخن فقيهان منکر ارتباط ، نيز توجيه پذير است .
با تتبعي که در متون فقهي به عمل آمد، تقريبا فقيهان گذشته به بحث عزل در ارتباط با «حق فرزندآوري» اشاره اي نکرده اند؛ غير از شهيد ثاني که ايشان نگاشته : «آنچه از اخبار ظاهر است آنکه نهي اعم از اينکه دلالت بر حرمت يا کراهت داشته باشد به جهت حکمت فرزندآوري است و حق در آن، براي زن است به همين دليل ، عزل با شرط جايز بوده يا اگر اذن زن بدهد، نهي هم زائل ميشود.