چکیده:
آیین سوگند خوردن از دیرباز تاکنون در فرهنگ و ادب به طریق گوناگون نمود یافته است. در این پژوهش به تحلیل نمودهای آیین سوگند خوردن در قوم بختیاری میپردازیم. سوگند به آتش، اجاق آتش، تیغۀ آفتاب، آب روان، نانونمک، زمان، جان عزیزان و اموات از مهمترین جلوههای سوگند خوردن در نزد قوم بختیاری است. اهمیت سوگند خوردن در نزد این قوم، آخرین راهکار برای اثبات درستی کلام و تشخیص درستکار از نادرستکار است. در این پژوهش، ضمن بررسی انواع سوگند در قوم بختیاری، برآنیم تا نمودهای ادبی و جنبههای اساطیری آنها را تحلیل و بررسی کنیم. این پژوهش بهشکل بنیادی، بر پایه مطالعات کتابخانهای ـ میدانی و بهروش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. پس از بررسی منابع گوناگون و تحلیل نمودهای ادبی و اساطیری سوگند خوردن در قوم بختیاری میتوان گفت که بسیاری از نمودهای آیین سوگند خوردن در قوم بختیاری بازماندۀ آیینهای سوگند خوردن در ایران باستان است. همچنین، سوگند به آتش، نانونمک، زمان، آب روان، آفتاب و جان عزیزان از مهمترین و رایجترین نمودهای سوگند در نزد این قوم است که جنبههای ادبی و اساطیری بسیاری دارند. سوگند خوردن در نزد این قوم برای اثبات درستی کلام و تشخیص حق از باطل است.
The oath has long been manifested in culture and literature in a variety
of ways. In this study, the patterns of swearing in Bakhtiari people is
analyzed. Oaths of fire, fire stoves, blades of sun, running water,
bread, nuns, temples, devotees, underworlds, and thugs are the most
important examples of swearing among the people of Bakhtiari. The
importance of taking an oath to this people is the last way to prove the
truth of the word and to distinguish the righteous from the wrongdoer.
In this study, while studying the types of oaths in Bakhtiari people, the
literary characters and their mythological aspects are investigated as
well. This research is fundamentally based on the field-based library
study and qualitative content analysis. After examining various
sources and analyzing the literary and mythological aspects of
swearing among the Bakhtiari people, it can be said that the ritual is a
remnant of the same ritual in ancient Iran. Also, the oaths of fire,
bread and salt, time, running water, sun and souls of the beloved ones
are among the most important and common manifestations of oath
taking among these people that have many literary and mythological
aspects. The function of oath is to prove the truth of the word and
recognize the true from false.
خلاصه ماشینی:
آيين سوگند خوردن نزد اين قوم ، ازجمله آزمون هاي تشخيص درستکار از نادرستکار است که سابقه اي طولاني دارد و به ايران باستان و ماقبل آن ميرسد که «در ميان آرياييها مشترک بوده است و در آن ، بيگناه از گناهکار طي برگزاري آيين ويژه اي تشخيص داده ميشده است » (ويدن گرن ، ١٣٧٧: ٥٨).
٢. روش پژوهش روش پژوهش حاضر، از نظر هدف بنيادي و از حيث گردآوري داده ها، بر پايۀ مطالعات کتابخانه اي ـ ميداني و به روش تحليل محتواي کيفي و مصاحبه هاي نيمه ساختاريافته انجام شده است ؛ زيرا پژوهشگر داده هاي پژوهشي خود را دربارة نمودهاي آيين سوگند خوردن (ور) همراه با تحليل بن مايه هاي اسطوره اي آن ها در قوم بختياري، علاوه بر استفاده از منابع و اسناد کتابخانه اي ، در شيوة ميداني از روش مصاحبه با افرادي از مردمان چهارمحال وبختياري و خوزستان در جمع آوري اطلاعات موردنظر استفاده کرده است .
نخست ، پژوهشگر به روستاهاي شهرستان هاي کوهرنگ ، لردگان ، اردل ، ايذه ، مسجدسليمان و باغ ملک که کوهستاني و داراي قدمت بيشتري بوده اند و هنوز بافت قديمي آنان دست نخورده باقي مانده بود، سفر کرده و داده هاي ميداني خود را دربارة نمودهاي آيين سوگند خوردن با مصاحبه با مردمان اين قوم ـ که بيشتر سال خورده بوده اند ـ جمع آوري کرده است .
در اين پژوهش نويسنده به سوگند خوردن و نمودهاي آن در ايران باستان بر اساس يشت هاي اوستا اشاره ميکند و به دو نوع ور گرم و ور سرد پرداخته است .