چکیده:
برهان حفظ شریعت یکی از دلایل عصمت ائمه معصومین علیهم السّلام است؛ زیرا حفظ شریعت و اجرای صحیح آن در پرتو وجود امام معصوم امکان‌پذیر است؛ همان‌طور که در زمان رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم وظیفه آن حضرت بود؛ البته این به‌معنای آن نیست که امام، پیامبر است؛ بلکه رسالت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم بر عهده امام است؛ پس حفظ شریعت متوقف بر عصمت است و از وظایف مهم امام معصوم شمرده می‌شود. علامه نیز همانند برخی از بزرگان، برهان حفظ شریعت را در کتاب منهاج الکرامه تبیین نموده است. در این مقاله به کلام علامه و سپس به اشکالات ابن‌تیمیه و نقد آنها پرداخته خواهد شد. ابن‌تیمیه اشکالاتی را بیان کرده که ثابت کند، امامت نمی‌تواند حافظ شریعت باشد. او درصدد بیان جایگزینی برای امامت است و در تمام اشکالات، امامت را تضعیف و رد کرده و جایگزینی را برای آن اثبات می‌کند. در این مقاله با روش توصیفی _ تحلیلی، اثبات می‌گردد که اشکالات ابن‌تیمیه به این برهان وارد نیست.
خلاصه ماشینی:
پاسخ وجه دوم اشکال ابن‌تیمیه این است که اثبات نبوت پیامبر6 توسط تواتر، هیچ منافاتی با عدم وجود تواتر در جزئیات و تفاصیل دین ندارد؛ ثانیا با اینکه قرآن به تواتر بیان شده، باز مشرکین و معاندین سعی در ابطال آن داشتند؛ بنابراین چگونه در امور جزئی که تواتری وجود ندارد و اگر هم باشد در امور محدود است، تواتر سبب حفظ دین می‌شود؛ زیرا احکام اجماعی در شریعت محدود هستند و در برگیرنده همه احکام شریعت نیستند؛ علاوه بر آن، در این اجماع، امکان خطا اگر نباشد تعمد بر خطا محذوری ندارد و در مواقع اجماع، تعمدا بر خطا اجماع می‌کنند و صرف همین امکان، تعمد در خطا سبب عدم اعتماد به آن در حفظ شریعت خواهد بود؛ 1 بنابراین با فرض پذیرش حفظ شریعت توسط تواتر در زمان حیات نبی اسلام6 و پذیرش اینکه بعد وفات ایشان شرع با تواتر به ما رسیده، این نکته مهم است که با علم به اینکه امام، حافظ و پشتیبان این نقل بوده و هرجا که اشتباه، لغزش و ترک واجبی در نقل رخ داده، آن را جبران نموده است (همان‌طور که پیامبر6 هم در زمان حیات‌شان چنین می‌کردند)، پس واجب است این حافظِ نقل هم معصوم باشد تا بتواند اشتباهات به‌وجود آمده در نقل را رفع کند.
این حافظان قرآن و حدیث نیز درست است که حافظ قرآن و حدیث هستند، اما احتمال خطا و تعمد در خطا بین آنان وجود دارد؛ حتی بر فرض اینکه حفظ قرآن و حدیث مِلاک باشد، کسی برتر از حضرت علی7 در ملازمت داشتن با پیامبر6 نیست و او بیشتر حضرت را درک کرده و بیشتر از حضرت روایت شنیده است؛ بنابراین مشکلی در حافظ بودن آن حضرت نخواهد بود.
(
, 
, 
)
