چکیده:
زال یکی از مبهم‌ترین شخصیت‌های شاهنامه است چرا که ظاهر متفاوت و خارق العاده اش
علاوه بر این که سبب تعجب بسیار می‌شود جایگاهی متضاد و دوگانه هم به او می‌بخشد. چنان که
گاه جادوگر و اهریمنی و گاه پهلوان و فرهمند است.
در این پژوهش عوامل متفاوتی را که چنین اندیشه‌ی متضادی را در مورد او ایجاد کرده است در
دو بخش الف: عوامل اهریمنی و جادوگری شامل: موی سپید. نژاد متفاوت زال با آریائیان» کوه البرز
«محل پرورش و زندگی زال» و ب: عوامل اهورایی و فرهمندی شامل: موی سپیدء چهره‌ی نورانی و
زیباء سیستان «زادگاه زال» و پیشگویی ستاره شناسان درباره‌ی زال مورد بررسی قرار خواهد گرفت
تا سرانجام نشان داده شود که او پهلوانی فرهمند است و در حقیقفت دارای نوعی بیماری ناشناخته
است که عدم رشد علم او را جادویی و اهریمنی جلوه می‌دهد در حالی که ذات پاک و اهورایی او
در سراسر شاهنامه آشکار است.
خلاصه ماشینی:
در شــاهنامه ي فردوســي به عنوان يک اثر ســترگ ادبي که منعکس کننده فرهنگ و تاريخ ايران باســتان است جادو بيشــتر به اعمالي اطلاق ميشود که توجيهي منطقي دارند و تنها عدم رشــد علم ، آن ها را جادويي جلوه ميدهد؛ جادوگران شــاهنامه نيز از اين قاعده مســتثني نيســتند زيرا آنان اشــخاص يا موجوداتي هستند که هر يک در تصــور مردمان آن روزگار متفاوت بوده اند و علت اين امر در بيشــتر مواقع ناشــي از عدم آگاهي مردمان آن دوران بوده است ، چرا که جادو و جادوگري برآمده از جهل و ناداني مردمان است و تنها به دليل ابهام و ناشناختگي علل پديده ها سبب ايجاد ترس و هراس همگان ميگردد، و با گذر زمان و پيشرفت دانش بشري و آشنايي با پديده هاي اطراف ابهامات مربوط به جادو نيز کمتر ميشــود.
١ - شرح مشکلات خاقاني: ثري تاثريا، ص ٢٥٨ 215 به طور کلي اين موارد، در کنار هم ميتوانند دلايلي باشند که زال تبديل به جادوگر و موجودي اهريمني شــود، اما مهم ترين عامل همان باور همگاني دوران باستان است که افرادي غير همسان با ساير مردم ، در جوامع داراي قدرت فوق العاده شمرده ميشدند و به همين سبب مورد ترس و احترام و نفرت بودند و زال نيز در زمره ي همين افراد است ؛ درحاليکه ظاهر متفاوت او ميتواند ناشي از يک بيماري باشد که امروزه شايع است و مردمان بسياري را در جامعه ميبينيم که با موها، مژه و ابروهاي سپيدشان زال را يادآوري ميکنند؛ هم چون صرعيان که در گذشته براي رفتار متفاوت و ترسناکشان توضيحي وجود نداشــت و همين امر موجبــات نفرت و دوري مردم از آنان را فراهم ميکرد.
(
, 
, 
)
