چکیده:
مصراعی که عنوان مقالهی حاضر قرار گرفته است» از مصاریع بسیار مشهور و بحنبرانگیز فردوسی است. مصراع، مربوط به زمانی است که سهراب بر بازوان پدر، جهان را بدرود کرده است و رستم» قصد آن دارد تا برای فرزند» گوری بسازد اما میگوید اگر برای سهراب دخمهای زرّین بنا کنم، در نبود یا مرگک من این دخمه نیز از بین خواهد رفت؛ بنابراین:«یکی دخمه کردش ز سم ستور،؛ این مصراع، معرکهی آرای پژوهشگران شده است و محققّانی چون مینوی» شفیعی کدکنی, خالقی مطلق و... در بارهی آن قلم زدهاند. نگارنده در مقالهی حاضر کوشیده است تا اولا موافق با نظر مینوی (بر خلاف آرای پژوهندگانی چون خالقی مطلق» شفیعی کدکنی و کزازی) نشان دهد که سم ستور، در معنای رایجی که اول بار، بنداری در ترجمهی عربی خود از شاهنامه با سوء تفاهم آن را به «حوافر الخیل، (سم یا ناخن چهارپایان) ترجمه کرد نبست و به معنای جایگاهی است که معمولا کشاورزان و چوپانان برای استفادههای گوناگون از جمله نگهدار ی احشام در زیر زمین میکندهاند؛ چنان که فردوسی یک بار دیگر نیز واژهی «سم) را در همین معنا در داستان «پادشاهی بهرام گور» به کار برده است. ثائنیا مسالهی مهمی که تاکنون بیپاسخ مانده است، دلیل این کار رستم است؛ این که چرا او برای سهراب» دخمهای از جایگاه ستور در زیر زمین میسازد؟! نگارنده سعی کرده است به سوال فوق پاسخ دهد؛ در واقع اغلب پژوهندگان از آنجا که دلیلی برای این کار رستم نتوانستهاند ارائه کنند، به همان معنای رایچ «سم (ناخن) ستور، بسنده کرده و برای ساختن دخمه از «سم) نیز توجیهاتی ارائه کردهاند که در ضمن مقاله خواهد آمد.
One of the masterpieces of Persian literature is the epic of “Rostam and Sohrab”. One of the difficult couplets In this story, is at a time when Sohrab is killed by mistake by Rostam and Rostam wants to construct a tomb for him; Rostam says: “If I construct a golden tomb for Sohrab, when I leave the tomb, it will not abide; accordingly he construct a tomb with an underground cote (or hoofs) of hoofed quadrupeds (The word of “som” in Persian language conveys two meanings: 1.hoof, 2. underground cote). Researchers asked: why Rostam says such speaking? And why Rostam construct a tomb with underground cote (or hoofs) of hoofed quadrupeds. They tried to answer these questions with mythological approach and they disregard to atmosphere of the story. The author attempted to answer to these questions by considering the atmosphere of the story. In this tragedy, Sohrab numbered an enemy; therefore if Rostam constructed a trimmed tomb for Sohrab, the Iranian soldiery might to destroy that tomb; therefore Rostam chose an underground cote to bury Sohrab and then hid the ground.