چکیده:
هویّت از نگاه جامعهشناختی ابعادی گوناگون دارد که هویّت دینی، ملّی و قومی نمونههایی از آن هستند و هر یک ارزشها و هنجارهای ویژهای دارند که گاهی مشترک و گاهی متفاوتاند. خاطره-داستان نورالدین پسر ایران از آثار ادبیات روایی دفاع مقدس است که بخشی از ارزشها و هنجارهای دینی، ملّی و قومی را بازتاب داده است. هویّت ملّی و دینی مبتنیبر شاخصهای گذشتهشناسی، خودشناسی، خودباوری و دشمنشناسی است که در خاطرات سیّدنورالدین عافی، بازتاب یافته و نشاندهندة نگرش فکری و فرهنگی رزمندگان، شرایط فرهنگی و اجتماعی آنان، رخدادهای دوران دفاع مقدّس و بهعبارتی بازتاب هویّت دینی و ملّی جامعة ایرانی در دوران دفاع مقدّس است. پژوهش پیشروی با هدف تبیین شاخصهای هویّت دینی و ملی مبتنیبر شرایط فرهنگی و اجتماعی رزمندگان در خاطره-داستان مورد مطالعه با تکیه بر الگوی پیشنهادی هانری زالامانسکی مبتنیبربراساس جامعهشناسی محتواگرا با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده است. دستاورد تحقیق نشان میدهد، هویّت دینی، ملی و قومی در این خاطره-داستان، مبتنیبر گذشتهشناسی، خودشناسی، خودباوری و دشمنشناسی است که در مفاهیمی چون پیروی از الگوهای دینی، عملگرایی دینی و ملی، نقش و کارکرد نمادهای دینی، نوزایی آگاهانه و شهادتطلبی، وطندوستی و میهنخواهی مبتنیبر هویّت دینی و ملی، هویّت دیگری و دشمنستیزی از برجستهترین محتواهایی است مبتنیبرکه بر مبنای هویّت دینی و ملّی بازتاب یافته است.
From a sociological point of view, identity has various dimensions, like religious, national and ethnic identity. And each of them has specific values and norms that are sometimes common and sometimes different memoir of Noor Al Din Pesar Iranof Iran" is one of the works of the narrative literature of the holy defense, which reflects some of the religious, national and ethnic values and norms. National and religious identity is based on the characteristics of the past, self-knowledge, self-belief and hostility, which is reflected in the memories of Seyed Nour al-Din Afi and shows the intellectual and cultural attitude of the warriors, their cultural and social conditions, events of the holy defense and in other words the comprehensive Iranian religious and national identity during the holy defence. The present study aims to explain the characteristics of religious and national identity based on the cultural and social conditions of combatants in the memoir of the studied story based on the proposed model of Henry Zalamansky based on content-oriented sociology with a descriptive-analytical approach. The results of the research show that the religious, national and ethnic identity in this memory is based on the past, self-knowledge, self-belief and hostility in concepts such as following religious patterns, religious and national pragmatism, the role and function of religious symbols, conscious rebirth and martyrdom. Patriotism based on religious and national identity, another identity and hostility are reflected in the most prominent contents based on religious and national identity.
خلاصه ماشینی:
پژوهش پیش روی با هدف تبیین شاخص های هویت دینی و ملی مبتنیبر شرایط فرهنگی و اجتماعی رزمندگان در خاطره -داستان مورد مطالعه با تکیه بر الگوی پیشنهادی هانری زالامانسکی مبتنیبربراساس جامعه شناسی محتواگرا با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده است .
بنابر این ، خاطره - داستان های دفاع مقدس ، آثاری ادبی هستند که اغلب زبانی دور از پیچیدگی زبانی و ادبی دارند، اما محتوای فرهنگی، اجتماعی و درونمایۀ آن ها مبتنیبر عناصر سازندٔە هویت دینی و ملی است که از منظر جامعه شناسی ادبی قابل بررسیاند.
پیشینۀ پژوهش پژوهش هایی در زمینۀ هویت ملی و دینی با تکیه بر آثار ادبی دفاع مقدس انجام شده است که عبارتند از: امیری خراسانی و حسن پور (١٣٨٩) که مهمترین عوامل ایستادگی و پیروزی رزمندگان را بر دشمن مهاجم بررسی و ثابت کرده اند که هویت دینی و عرفانی برخاسته از اندیشه های امام (ره )، انقلاب اسلامی، وحدت عقیدتی و عاطفی رزمندگان و خانواده های آن ها 224 عوامل اصلی پایداری در برابر دشمن و تقویت روحیه مقاومت بوده است .
اثرپذیری از الگوهای دینی و مذهبی گذشته شناسی از بنیان هایی است که هویت بر پایۀ آن شکل میگیرد، این رویکرد در خاطره - داستان نورالدین پسر ایران با الگوگیری از اسوه های دینی و مذهبی نمود مییابد؛ الگوسازی از عناصر هویت ساز در تکمیل شخصیت و هویت اجتماعی است و الگوهای دینی و مذهبی اساس هویت در فرهنگ ایرانی- اسلامیاند، زیرا «دین امری به حد اعلا اجتماعی است و تصورات دینی، تصوراتی جمعیاند و بیانگر واقعیت های جمعی» (دورکیم ، ١٣٨٣: ١٣).
اشاراتی که در خاطره -داستان نورالدین پسر ایران بازتاب دارد، نشان می دهد، شهادت طلبی رزمندگان دفاع مقدس بازتعریف هویت ایرانی با پشتوانۀ ارزش های دینی و معنوی انقلاب اسلامی است .