چکیده:
وقف یک کلمه عربی بوده که در لغت به معنای ایستادن و آرام گرفتن است. به زبان دیگر وقف یعنی حبس کردن عین مال و ملکی که منافع آن در امور عام المنفعه مصرف می شود. در قرآن مجید بارها به وقف در قالب کلماتی از قبیل انفاق، احســان و صدقه اشاره شده اســت. پیامبر اکرم(ص) نیز وقف را صدقه جاریه نامیده اند. در نظام حقوقی ایران وقف سابقه طولانی داشته و بخشی از مقررات قانون مدنی به این موضوع اختصاص یافته است. طبق ماده 55 قانون مدنی، وقف عبارت است از حبس عین مال و تسبیل منافع آن. وقف نهادی است که از طریق آن می توان با استفاده از اموال و دارایی های افراد نیکوکار بخش قابل توجهی از مشکلات و تنگناهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه را مرتفع نمود. کمک به بیماران مستضعف، حمایت از اشــتغال، تحصیل و ازدواج جوانان بی بضاعت، کمک به توسعه کتابخانه ها، مساجد و حسینیه ها از جمله کارکردهای نهاد وقف در جوامع اسلامی محسوب می شود.
خلاصه ماشینی:
وقف نهادي است که از طريق آن مي توان با استفاده از اموال و دارايي هاي افراد نيکوکار بخش قابل توجهي از مشکلات و تنگناهاي اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي جامعه را مرتفع نمود.
در ايران نهاد وقف هم از نظر چهره عبادي و قصد تقرب در آن و هم از جهت اقتصادي- اجتماعي اهميت فراواني داشــته اســت ، چندان که مي توان گفت در طول تاريخ يکي از وسايل عمومي شدن مالکيت خصوصي و توزيع عادلانه ثروت و حفظ ميراث فرهنگي و شعائر مذهبي بوده است .
در اين راستا سوالي که ذهن هر خواننده اي را به خود معطوف مي دارد اين است که وقف به چه نحو مي تواند در توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي جامعه نقش داشته باشد.
لذا با هدف تببين کارکردهاي وقف و با فرض اين موضوع که نقش وقف در توســعه عدالت اجتماعي انکارناپذير است ، مطالب در قالب دو بخش آورده شده اســت .
(فيض الاسلام ،٢١) ١-٤-جايگاه وقف درنظام حقوقي ايران طبق ماده ٥٥ قانون مدني ايران :« وقف عبارت است از اينکه عين مال حبس و منافع آن تسبيل شود».
در اين راســتا دولت اسلامي مي تواند موقوفات عمومي را به گونه اي ســازماندهي و جهت دهي نمايد که به عنوان يک منبع مالي بتوان از آنهــا براي از بين بردن فقر و محروميت جامعه ، تامين بهداشــت و درمان ، آموزش و پرورش و ده ها مورد ديگر اســتفاده کرد و زمينه توســعه اقتصادي -اجتماعي و فرهنگي جامعه همراه با عدالت اجتماعي را فراهم ساخت .