چکیده:
در این مقاله با ارایهی یک الگوی شبیهسازی و کاربرد رهیافت برنامهریزی ریاضی اثباتی (PMP) طی چند سناریو، واکنش بالقوهی کشاورزان نسبت به اجرای سیاست حذف یارانهی کودهای شیمیایی و اعمال سیاست پرداخت مستقیم بررسی شده که ممکن است از طرف دولت برای افزایش کارایی مصرف نهادهی کود و بهبود کیفیت محیط زیست (آّب و خاک) اعمال شود. سناریوها شامل کاهش یارانهی کودهای شیمیایی به میزان 50 و 100% و اعمال سیاست پرداخت مستقیم به ازای هر هکتار همراه با سیاستهای یاد شده است. نتایج نشان میدهد که سیاستهای گفته شده از یک سو دارای آثار متفاوتی بر گروههای کشاورزان و از سوی دیگر بر سطح زیرکشت محصولات تولید شده دارای آثار گوناگونی است، به گونهای که حذف کامل یارانهی کود سبب کاهش مصرف کودهای شیمیایی به میزان 85/ 102، 89/ 111 و 39/ 125 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در گروههای اول، دوم و سوم کشاورزان میشود. همچنین میزان کاهش سطح کل زیرکشت در گروههای یاد شده برابر با 85/ 5، 71/ 4 و 08/ 6 درصد است. یافتههای پژوهش نشان داد که ترکیب سیاست پرداخت مستقیم با سیاست حذف یارانهی نهادهی کود، در کنار کاهش مقدار مصرف این نهاده، تقویت انگیزهی تولید محصولاتی مانند گندم، جو و پنبه را همراه خواهد داشت و سطح زیرکشت محصولات گفته شده در گروههای مختلف کشاورزان بین 5/ 1 تا 5 درصد افزایش خواهد یافت. این مطالعه، در پیش گرفتن سیاست پرداخت مستقیم همزمان با حذف یارانهی کودهای شیمیایی را به عنوان راهکار در سیاستگذاریها و برنامهریزیهای مربوط به نهادههای شیمیایی بخش کشاورزی ارایه کرده است.
In this study, the potential reactions of farmers to removing fertilizer subsidy and applying direct payment policies, that may be applied by the government in order to increase the efficient use of fertilizer input and improvement of the quality of environment regarding the water and soil, were analyzed through the application of Positive Mathematical Programming (PMP) model and related simulation analysis under the framework of several scenarios. Scenarios considered are: decreasing 50 and 100 percent in the amount of fertilizer subsidy along with direct payment per hectare. The results show that the mentioned policies have different impacts on the group of farmers, on one hand, and the amount of land cultivated, on the other hand such that the complete removal of fertilizer subsidy leads to decreasing of fertilizer use to 102.85, 111.89 and 125.39 kg per hectare in first, second and third group of farmers, respectively. Also, decreasing planted areas in mentioned groups are 5.85, 4.71 and 6.08 percents. Results indicated that when removal of the subsidy policy is combined with the direct payment program, while increasing the efficiency of fertilizer input use, it may also give incentive for more production of strategic crops such as wheat, barely and cotton. Therefore, the hectares of land devoted to strategic crops for mentioned groups will increase between 1.5 and 5 percents. This study suggests applying direct payment policy along with removing fertilizers subsidy whenever future agricultural planning and policies are under consideration.
خلاصه ماشینی:
بررسی آثار حذف یارانه ی کودهای شیمیایی و اعمال سیاست پرداخت مستقیم بر الگوی کشت و مصرف نهادهها (مطالعه ی موردی: زیربخش زراعت شهرستان سبزوار) محمدرضا بخشی، غلامرضا پیکانی، سیدصفدر حسینی و ایرج صالح * تاریخ دریافت : ١٣٨٧/١١/٢٧ تاریخ پذیرش: ١٣٨٨/٣/٢٥ چکیده در این مقاله با ارایه ی یک الگوی شبیه سازی و کاربرد رهیافت برنامه ریزی ریاضی اثباتی (PMP) طی چند سناریو، واکنش بالقوهی کشاورزان نسبت به اجرای سیاست حذف یارانه ی کودهای شیمیایی و اعمال سیاست پرداخت مستقیم بررسی شده که ممکن است از طرف دولت برای افزایش کارایی مصرف نهادهی کود و به بود کیفیت محیط زیست (آّب و خاک) اعمال شود.
نتایج نشان میدهد که سیاست های گفته شده از یک سو دارای آثار متفاوتی بر گروههای کشاورزان و از سوی دیگر بر سطح زیرکشت محصولات تولید شده دارای آثار گوناگونی است ، به گونه ای که حذف کامل یارانه ی کود سبب کاهش مصرف کودهای شیمیایی به میزان ١٠٢/٨٥، ١١١/٨٩ و ١٢٥/٣٩ کیلوگرم در هکتار به ترتیب در گروههای اول، دوم و سوم کشاورزان میشود.
یافته های پژوهش نشان داد که ترکیب سیاست پرداخت مستقیم با سیاست حذف یارانه ی نهادهی کود، در کنار کاهش مقدار مصرف این نهاده، تقویت انگیزهی تولید محصولاتی مانند گندم، جو و پنبه را هم راه خواهد داشت و سطح زیرکشت محصولات گفته شده در گروههای مختلف کشاورزان بین ١/٥ تا ٥ درصد افزایش خواهد یافت .
سیاست پرداخت مستقیم که برای جایگزینی با سیاست پرداخت یارانه ی نهادهی کود شیمیایی و به منظور کاهش آلودگیهای زیست محیطی در بخش کشاورزی پیش نهاد شده است در مطالعات خارجی به صورت گسترده از جنبه های مختلف مورد تحلیل قرار گرفته است که در این زمینه میتوان به مطالعات کیم (٢٠٠٦)، سینابل و هوفریدر (٢٠٠٦)، کوزار و هم کاران ٢٠٠٥) و آلانسون (٢٠٠٨) اشاره کرد.