چکیده:
در این پژوهش سیاستهای حمایت از تولیدکنندگان شیر در چهار برنامهی توسعهی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (دورهی زمانی 87-1368) با استفاده از شاخص برآورد حمایت از تولیدکنندگان و شاخص حمایت درصدی تولیدکنندگان محاسبه و ارزیابی شده است. دادههای موردنیاز برای محاسبهی این شاخصها از روش کتابخانهیی و منابع آماری گرفته شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهند که حمایت از تولیدکنندگان شیر در همهی سالهای مورد بررسی منفی بوده و میانگین حمایتها در برنامهی اول تا چهارم بهترتیب81- ،71-، 38- و 18- میلیارد ریال برآورد شده است. با این حال حمایت درصدی تولیدکنندگان روند افزایشی داشته و میانگین آن از 190% منفی در برنامهی اول توسعه به 6/35% منفی در برنامهی چهارم افزایش یافته است. نتایج این مطالعه همچونین نشان میدهد که حمایت از قیمت بازاری روند افزایشی، اما حمایتهای بودجهیی دولت به قیمت ثابت روند کاهشی داشته است. بیشترین حمایت بودجهیی دولت مربوط به یارانهی انرژی بوده است. یافتههای این مطالعه میتواند برای دولت و مجلس در تدوین و تنظیم جهتگیری سیاستهای کشاورزی در برنامهی پنجم توسعه و اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها مفید باشد.
In this study, support policies of milk producers were investigated during the fourth Economic, Social, and Cultural Development Program (1989 - 2008) in Iran. Support amounts were estimated by Producers Support Estimate (PSE) and Percentage PSE (%PSE) indicators. Data needed to calculate the indexes are taken from the statistical and library resources. Research findings show that support for milk producers in all the years studied were negative and the average support during the first and fourth programs was estimated to be -81, -71, -38 and -18 billion Rials, respectively. Although, PSE % indicator had increasing trend and increased from -90 percent in the first program to -35.6 percent in the fourth program. The results also revealed that market price support had increasing trend during development programs, whereas government’s budgetary supports for milk producers had decreasing trend; and energy subsidy had the biggest share in government’s budgetary supports.
خلاصه ماشینی:
بـه دلیـل فاصـله ی بسیار مصرف فعلی با میزان توصیه شده، افزایش تولید و مصرف شیر یکی از هـدفهـای مهـم دولت ، سیاست گزاران و برنامه ریزان در برنامه های توسـعه ی کـشور و بـه ویـژه در برنامـه هـای توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در توسعه ی زیربخش دامپروری، و به دنبـال آن بخش کشاورزی بوده است (حسینی و عرفانیان، ١٣٨٧)، به طوری کـه سیاسـت هـای مختلفـی برای افزایش تولید و مصرف شـیر و فـرآوردههـای لبنـی در کـشور برگزیـده شـده اسـت .
بـه عنـوان مثـال اتحادیه ی اروپا، امریکا و کانادا که بیش ترین میزان حمایت از تولیدکنندهی شیر را دارند (کـاظم نژاد و همکاران، ١٣٨٣) با برگزیدن سیاست های مناسب در صدد کاهش این حمایت ها برآمـده اند، به طوری کـه در دورهی زمـانی ٢٠٠٤-١٩٨٦، درصـد حمایـت از تولیدکننـدگان شـیر در اتحادیه ی اروپا و کانـادا بـه ترتیـب از ٤٢ و ٧٢% در سـال ١٩٨٦ بـه ٣٠ و ٥٢% در سـال ٢٠٠٤ کاهش یافته است (سازمان همکاری و توسعه ی اقتصادی، ٢٠٠٥).
٧٢ ماخذ: ستون ٣و ٤به ترتیب صندوق بیمه ی محصولات کشاورزی و بانک مرکزی ایران، سایر ستونها محاسبات تحقیق ١٩ شاخص حمایت درصدی تولیدکنندگان (%PSE) که نسبت دریافتی تولیدکنندگان شـیر از حمایت های دولت به کل دریافتیهای ناخالص تولیدکننده را نشان میدهد، در همه ی سالهای مورد بررسی منفی است ، که نشان مـیدهـد سیاسـت هـای حمـایتی موجـب کـاهش دریـافتی تولیدکنندگان شده است ، به طوری که بر اسـاس میـانگین ایـن شـاخص طـی چهـار برنامـه ی توسعه ، بیش ترین و کم تـرین کـاهش در دریـافتی تولیدکننـدگان شـیر ناشـی از سیاسـت هـای حمایتی، به ترتیب ١٩٠-% در برنامه ی اول و ٣٥-% در برنامه ی چهارم توسـعه بـوده اسـت .