چکیده:
بخش انرژی ایران دارای ساختاری پیچیده و غیرمتمرکز است. عمده وظایف سیاستگذاری و تنظیمگری
در حوزه صنعت نفت و گاز برعهده وزارت نفت و در حوزه صنعت برق برعهده وزارت نیرو است. به علاوه،
شورای عالی انرژی طبق قانون اصلاح مواد ( 2)و ( 1) قانون برنامه سوم توسعه تشکیل شد، اما نتوانست
وظایف محوله را به خوبی انجام دهد. میتوان گفت دو مشکل عمده در نهادهای حکمرانی انرژی کشور
وجود دارد: یکی ناهماهنگی و در برخی موارد، تداخل وظایف نهادها با یکدیگر و دیگری عدم تناسب وظایف
نهادها با تواناییهای آنها. تشکیل وزارت انرژی راهی برای غلبه بر مشکلات مذکور معرفی میشود.
مزایای تشکیل وزارت انرژی عبارتند از:
1. ایجاد متولی مشخص در بخش کلان انرژی کشور،
2. افزایش تمرکز در برنامه ها و سیاست های انرژی،
3. تقویت وزارت نفت با ادغام بخش برق در آن،
1. حذف سازمان های مشابه و موازی در وزارتخانه ها،
5. افزایش کیفیت تحقیقات حوزه انرژی.
تشکیل وزارت انرژی مزایای بسیاری با خود به همراه دارد، اما استفاده از این مزایا نیاز به الزاماتی دارد
و در صورتی که الزامات تشکیل وزارت انرژی رعایت نشود بهره گیری از مزایای آن دشوار خواهد بود. الزامات
تشکیل وزارت انرژی عبارت است از:
1.کاهش وابستگی مستقیم بودجه ای دولت به درآمدهای حاصل از فروش انرژی،
2. جدایی حکمرانی و تصدیگری،
3. تشکیل نظام جامع اطلاعاتی شفاف در بخش نفت و برق،
1. حل شرایط بحرانی صنعت برق قبل از ادغام،
5. افزایش توانایی سیاستگذاری و تنظیم گری در وزارتخانه های فعلی.
درمجموع، تغییرات شکلی و ساختاری در نظام حکمرانی انرژی به تنهایی موجب بهبود شرایط فعلی
نخواهد شد. بلکه حکمرانی انرژی ایران نیازمند تغییرات لازم به صورت یکپارچه و عمیق در بخش های
مختلف پارادایم ها، اهداف، برنامه ها، ساختارها، کارکردها و ابزارهای سیاستی است.