چکیده:
وقوع جنگ وضعیت خاصی را به اقتصاد کشورهای درگیر تحمیل میکند. در دوران جنگ جدا از نوع نظام اقتصادی، سیاست اقتصادی اغلب کشورها میتواند مشابه یکدیگر باشد. کشورها در زمان جنگ اغلب به نظام اقتصادی متمرکز نزدیک میشوند. در زمان جنگ، دولتها در کنار برنامهها و عملیات نظامی، سعی میکنند با اتخاذ سیاستهای اقتصادی مناسب، ضمن حفظ مرزها، حکومت را از هرگونه خطری در سایر زمینهها حفظ کنند؛ بدین سبب نوع سیاستهای اقتصادی اتخاذ شده در این دوره، با سیاستهای اقتصادی در شرایط عادی تفاوت اساسی دارد. در جنگ ایران و عراق که یک جنگ تمام عیار بود، ایران کوشید از تمام ظرفیت اقتصادی خود برای پشتیبانی از جنگ و اداره جامعه و تامین نیازهای اولیه مردم استفاده کند و با اتخاذ سیاستهای مناسب، وضعیت اقتصادی را در شرایط بهتری قرار دهد. وضعیت و سیاستهای اقتصادی ایران در زمان جنگ موضوع محوری این تحقیق است.
خلاصه ماشینی:
مشكلات فوقالذكر باعث شد از يك سو، صادرات نفت به شدت كاهش يابد (به ميزان 2/68 درصد نسبت به سال قبل) و در نتيجه منابع ارزي كشور محدود گردد و از سوي ديگر به دليل عدم امكان خريد مستقيم و رجوع به بازارهاي واسطه، قيمت خريد كالاهاي وارداتي به شدت افزايش يافت و مسائلي چون عدم پايبندي فروشندگان به تعهدات و پايين بودن سطح كيفيت و مرغوبيت كالاهاي خريداري شده، اشكالات عديدهاي را براي واردات كشور به وجود آورد.
(7) به طور كلي ميتوان اوضاع اقتصادي ايران را پيش از شروع جنگ به شرح زير توصيف كرد: - افزايش كسري بودجه، - گسترش حجم و اندازهِ دولت و دولتي شدن بسياري از بخشهاي اقتصادي، - كاهش صدور نفت، - كاهش توليد واحدهاي صنعتي به دليل كمبود مواد اوليه و عوامل ديگر، - كاهش سرمايه گذاري، - بالا بودن سهم واردات كالاهاي مصرفي (7/26 درصد)، - بالا بودن نرخ تورم (5/23 درصد)، و غيره.
از طرف ديگر، ادامهِ تحريم اقتصادي جمهوري اسلامي ايران توسط آمريكا و متحدان غربي آن كه به دنبال تسخير سفارت آمريكا در تهران ايجاد شده بود، بلوكه كردن ذخاير ارزي كشور در بانكهاي آمريكايي و بالاخره آغاز جنگ تحميلي از جمله عوامل اصلي به وجود آمدن اين ركود اقتصادي بود كه تا سال 1360 نيز ادامه داشت و تأثيرات فراواني بر فعاليتهاي اقتصادي و به ويژه بخش صنعت گذاشت.