چکیده:
نرخ طلاق در سالهای گذشته بهطور چشمگیری افزایش یافته است. مقاله حاضر با توجه به دستاوردهای پژوهشهای انجامگرفته طی دهه اخیر، بهدنبال یافتن مهمترین عوامل مؤثر بر طلاق در ایران است. نوع مطالعه، مروری سیستماتیک بر مطالعات ثبتشده در دهه اخیر (از سال 90 تا 98) درباره علل و عوامل طلاق است. بدینمنظور، در پایگاههای اطلاعاتی مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)، پایگاه مجلات تخصصی نور (Noormags)، بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran) و پرتال جامع علوم انسانی (Ensani)، با کلیدواژههای علل و عوامل طلاق، جستجو صورتگرفت که حاصل آن 90 مقاله بود. با کنارگذاشتن مقالات تکراری و کمتر مرتبط در دوره زمانی مشخص، 41 مقاله، شرایط حضور در این تحقیق را دارا بودند. یافتهها نشان داد که عوامل فردی (شخصی، شخصیتی، جمعیتشناختی و جسمی) و عوامل فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، قانونی و موقعیتی در ایجاد طلاق نقش دارند. بهعلاوه، توجه به آمادگیهای درونی و تغییرات فرهنگی و اجتماعی در سطح گسترده نیز مزید علت شده و باعث افزایش روزافزون طلاق گردیده است. افزونبرآن، فرهنگ و عوامل شخصی و شخصیتی نشأتگرفته از فرهنگ را میتوان بهعنوان عامل مستعدساز، در رأس عوامل پدیدآورنده طلاق بهشمار آورد.براساس نتایج بهدستآمده، عوامل زمینهساز(فرهنگ و فاکتورهای شخصی و شخصیتی ناشی از فرهنگ)، از مهمترین عواملی است که میتوان با اصلاح آنها، سیر پیشرفت طلاق را کاهش داد و امید به پایداری و ثبات در زندگی زناشویی را بالا برد. عواملی مثل روابط نادرست بین زوجینی و اقتصاد، از نوع آشکارساز بوده و درنهایت، قوانین و عوامل موقعیتی را تداومبخش آن دانسته که در بهنتیجهرساندن زوجین به طلاق موثر است.
Divorce rates have risen considerably in recent years. The present article, based on the achievements of the researches conducted during the last decade, seeks to find the most important factors affecting divorce in Iran. The type of the study is a systematic review of the studies recorded during the last decade (from 1390 to 1398) on the causes and factors of divorce. For this purpose, a search was carried out in databases including the Scientific Information Database of Jahad Daneshgahi (SID), Noor Specialized Magazines Website (Noormags), the Database of the Iranian Press (MagIran), and the Comprehensive Humanities Portal (Ensani), with the keywords, causes and factors of divorce, which resulted in 90 articles. Excluding duplicate and less relevant articles over that certain period of time, 41 articles were eligible to be included in this study. The findings revealed that individual (personal, personality, demographic and physical) factors and socio-cultural, economic, legal and situational factors play roles in divorce. Moreover, attention to internal preparations and cultural and social changes on a large scale has become a further cause of divorce and led to a growing increase in it. In addition, culture and the personal and personality factors originated from culture may be regarded as a predisposing factor, at the top of the factors causing divorce. Based on the obtained results, the underlying factors (culture and the personal and personality factors derived from culture) are among the most significant factors that can be modified to reduce the growth rate of divorce and raise the hope for stability and constancy in married life. Such factors as the improper intracouple relationship and the economy are of the revealing type, and finally, the laws and situational factors are considered to be perpetuating it, which are effective in leading the couple to divorce.
خلاصه ماشینی:
براین اساس، پژوهش حاضر در صدد است تا با واکاوی دقیقتر مقالات انجام شده طی دهه اخیر (از سال 1390 تا 1398)، مؤثرترین علل طلاق در خانوادههای ایرانی بررسی کرده تا براساس نتایج بهدستآمده، ضمن شناسائی خانوادههای در معرض خطر طلاق، راهکارهای پیشگیرانه برای برونرفت از این مشکل را به خانوادهها و دستاندرکاران ارائه دهد.
در برخی مقالات، به فرهنگ و مسائل فرهنگی توجه شایانی شده و آن را مؤثرترین عامل دانستهاند تا حدی که چندین مقاله، به طور مستقل و بهصورت خاص، به بررسی این مقوله اقدام کردهاند (زارعان، 1396؛ نازکتبار،1390؛ عباسزاده و همکاران، 1394؛ اصغری، 1397؛ نعیمی،1390؛ نصراللهی و همکاران، 1392؛ زارعی و میردریکوندی، 1395؛ اسکندری و درودی، 1395؛ بحرانی، 1392؛ گیتیپسند و همکاران، 1394؛ محمدی، 1396؛ اصغری، 1397و حسنی و همکاران، 1396) و در برخی دیگر از مقالات این موضوع از مهمترین عوامل معرفی شده است (فولادی و نعمتیگاوگانی، 1394؛ حاجیانمقدم، 1393؛ صباغی و همکاران، 1396؛ نازکتبار و همکاران، 1390و طاهری و همکاران، 1397).
برخی از آسیبهایی که به عنوان عوامل طلاق در تحقیقات کارشناسان مطرح شده است، عبارتند از: افزایش سطح انتظارات مادی و غیرمادی، اختلاط ناسالم زن و مرد و روابط آزاد با جنس مخالف، تغییر در الگوی مصرف و فرهنگ اقتصادی خانواده، کمتوجهی نسبت به کسب مهارتهای زندگی (بانکیپورفرد و همکاران، 1394)، ضعف پایبندی به مذهب (زارعی و میردریکوندی، 1395؛ رضادوست و همکاران، 1395 و بانکیپورفرد و همکاران، 1394) و عدم پایبندی به ارزشهای اجتماعی، انحرافات و نارضایتی جنسی و نیز توسعه شهرنشینی (نصراللهی و همکاران، 1392؛ کلانتری و همکاران،1390؛ صادقی، 1395 و بحرانی،1392).
2. Cleek, M, & Pearson, T, 1985, Perceived cause of divorce: an analysis of interrelationships, Journal of Marriage and the Family, p.