چکیده:
هدف پژوهش، بررسی جامعهشناختی مشاغل غیر رسمی محلات محروم شهر کرمانشاه بوده است. برای بررسی مشاغل غیر رسمی پیمایشی با نمونه 2084 نفری از محلات محروم انجام شده و برای بررسی علل شکلگیری و پیامدهای مثبت و منفی مشاغل غیر رسمی با فعالان مشاغل غیر رسمی مصاحبه بعمل است. نتایج نشان داد درصد مشاغل غیر رسمی در محلات محرومِ چمن (8/80 درصد) ، درهدراز (2/72 درصد) باغ ابریشم (6/69 درصد) و جعفرآباد (5/62 درصد) نسبت به بقیۀ محلات، زیاد بوده است. فراوانی مشاغل غیر رسمی کارگر ساختمانی، مسافرکشی و دستفروشی بیشتر از بقیه مشاغل بوده است. فعالان مشاغل غیر رسمی، ویژگیهای فردی، اجتماعی و اقتصادی متفاوتی از فعالان مشاغل رسمی دارند و نابرابری اجتماعی، قومی و مذهبی بر شکاف اقتصادی در محلات محروم منطبق شده است. پیامدهای مثبت (فردی، خانوادگی و اجتماعی) مشاغل خانگی زنان، کارگر کشاورزی، کارگر ساده، کارگر ساختمانی و ماهر ساختمانی نسبت به مشاغل ضایعاتی، دستفروشی و دامداری بیشتر است.
بنابراین مشاغل ضایعاتی در محلۀ جعفرآباد، دامداری در محلۀ درهدراز و دستفروشی در محلۀ شاطرآباد با توجه به آسیبهای اجتماعی و اقتصادی برای شاغلان و محلات، نیازمند توجه سیاستگذاران شهری کرمانشاه است. برآیند تحلیل کمّی و کیفی نشان داد که سرریز جمعیتی که در محلات محروم سکنی گزیدهاند از اقتصاد غیر رسمی شهر نهایت استفاده کرده و با خوداشتغالی از درون آسیبهای اقتصادی و اجتماعی تأمین معیشت کرده است. بنابراین اقتصاد غیر رسمی بار عمده تأمین معیشت حداقلی افراد محلات محروم را بر دوش گرفته و نتیجۀ چنین ساختار اقتصادی، پیامدهای ناخواسته اجتماعی و اقتصادی برای فرد، خانواده و جامعه است.
The purpose of this study was to investigate the sociological aspect of informal occupations in deprived areas of Kermanshah city. To investigate informal occupations, a survey of 2084 members from deprived areas was done, and informal occupations activists have been interviewed to investigate the causes of the formation and the positive and negative consequences of informal occupations. The results showed that the percentage of informal occupations was higher in deprived areas of Chaman (80.8%), Dare Deraz(72.2%), Bagh Abrisham (69.6%) and Jaafarabad (62.5%). The number of informal occupation construction worker, travel, and peddler was higher than the rest. The positive consequences (individual, family, and social) of women housework, farmworker, simple worker, construction worker, and skilled construction worker are greater than waste, peddler and livestock occupations. Therefore, waste occupation in Jafarabad district, livestock farming in Dara Daraz district and peddler occupation in Shatrabad needs attention of Kermanshah city policymakers due to the social and economic harm to employees and the districts. The results of quantitative and qualitative analysis showed that the overflow of population living in deprived areas has mostly used of the informal economy within the city and it has provided self-employment from the economic and social damage. Thus, informal economy is the main burden of providing a living for the people of deprived areas, and such an economic structure leads to the unintended social and economic consequences for the individual, the family, and society
خلاصه ماشینی:
پژوهش هایی که درباره اقتصاد غیر رسمی انجام شده است را میتوان به چنـد دسـته تقسـیم کرد؛ برخی پژوهش ها با استفاده از رویکرد کلان اقتصادی و اقتصاد سنجی، حجـم اقتصـاد غیـر رسمی را اندازه گیری کرده اند؛ بواف (٢٠٠٢) ، اشـنایدر (٢٠٠٠) ، خلعـت بـری (١٣٦٩) ، عـرب مازار یزدی (١٣٨٠) ، اسفندیاری و جمال منش ( ١٣٨١) ، اسفندیاری و مهربانی (١٣٨٥) ، برخی مطالعات تجربی نیز به بررسی عوامل شکل گیری و گسترش اقتصـاد غیـر رسـمی پرداختـه انـد؛ باباحیدر (١٣٨٠) به تأثیر رشد جمعیت ، ریسـک ، نسـبت بیکـاری، نـرخ بهـره بازارهـای مـالی، احمدی (١٣٨١) درآمد سرانه و بار مالیاتی، بختیاری و خوب خواهی (١٣٩٠) بار مالیاتی، تورم و حداقل دستمزدها اشاره کرده اند.
همان طور که بررسی شد اکثر پژوهش هـایی کـه بـه بـرآورد حجـم اقتصـاد غیـر رسـمی پرداخته اند از دیدگاه اقتصاد ریاضی پدیده را مورد مطالعه قرار داده انـد و پـژوهش هـایی کـه ادعای صبغه جامعه شناختی دارند بیشتر توصیف مشاغل غیر رسمی در محلات شهر کرمانشاه بوده است ، اما کمتر پژوهشی نقش ساختارهای اجتماعی و فرهنگی در شکل گیری مشاغل غیر رسمی و پیامدهای مشاغل غیـر رسـمی را مـورد تأکیـد قـرار داده اسـت .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) یافته های کیفی در هر محله با توجه به نتایج بخش پیمـایش ، یـک شـغل انتخـاب شـده و شـرایط آن شـغل و همچنین پیامدهای مثبت و منفی شغل برای افراد، خانواده و جامعه از نگاه فعالان در مشاغل غیر رسمی و افراد محلی مورد تحلیل قرار گرفته است .
Defining and estimating underground and informal economies: the new institutional economics approach.