چکیده:
بیان مسئله: طراحی شهری، ب هعنوان حرفه ای آمیخته از موضوعات علمی و هنری، همیشه نیازمند افرادی
متبحر در زمینۀ طراحی است تا محصولی مطلوب و واجد ارز شهای هنری و عملکردی ارائه دهند. در
این راستا، صاح بنظران حوزۀ طراحی شهری به تدوین الگوهای مختلفی از فرایند طراحی پرداخته اند که
روش خلاقانه یکی از آنهاست. علی رغم اهمیت این روش در دستیابی طراح به نوآوری های عملکردی و
کیفی تهای هنری، هنوز فرایند ی روشن از طراحی خلاقانۀ فضای شهری بیان نشده است.
هدف پژوهش: عبارت است از بیان فرایند ی از طراحی شهری خلاقانه در مقیاس فضای شهری که علاوه
بر درنظرگرفتن مراحل عمومی خلاقیت با فرایند رایج طراحی فضای شهری نیز منطبق باشد. برای نیل
به این هدف، سوال اصلی تحقیق این است که مراحل فرایند طراحی خلاقانۀ فضای شهری چگونه است.
این پژوهش سعی دارد با بررسی نظریات مطرح شده در زمینۀ فرایند خلاقیت و همچنین فرایند طراحی
شهری، به انطباق این دو بپردازد.
روش پژوهش: دراین پژوهش، با روش کیفی و رویکردی تحلیلی، پس از بررسی جامع نظریات موجود در
خصوص طراحی خلاقانه در حوزه های مختلف، فرایند و تکنیک های ارتقای آن استخراج شده است. سپس
با استفاده از روش گروه کانونی، انطباق آن با فرایند طراحی فضای شهری مورد بررسی قرار گرفت و در
نهایت، مراحل فرایند طراحی خلاقانۀ فضای شهری استخراج شد.
نتیجه گیری: پیچیدگی و تکثر لایه های فضای شهری، تنوع گروه های بهره بردار، فراوانی عناصر بصری
و تاثیر سایر رشته های دخیل در ایجاد و ارتقای کیفیت های فضای شهری از عوامل اصلی در پیچیدگی
خلاقیت در طراحی فضای شهری است. فرایند طراحی خلاقانۀ فضای شهری متفاوت از سایر روش های
طراحی خلاقانه بوده وطی پنج مرحلۀ اصلی آشنایی، تمرکز، نهفتگی، ظهور و داوری قابل انجام است.
خلاصه ماشینی:
هدف پژوهش: عبارت است از بیان فرایندی از طراحی شهری خلاقانه در مقیاس فضای شهری که علاوه بر درنظرگرفتن مراحل عمومی خلاقیت با فرایند رایج طراحی فضای شهری نیز منطبق باشد.
بر همین اساس، در رشتههای هنری همچون گرافیک، نقاشی و به ویژه معماری به موضوع تبیین فرایند طراحی خلاقانه پژوهشهایی شده است (Archer, 1963؛ لاوسون، 1395؛ دورک، 1398؛ پنیا و پارشال، 1391؛ محمودی، 1383؛ باستانی و محمودی، 1397؛ شریف و ندیمی، 1392؛ اسلامی و شاپوریان، 1392؛ حسینی، فلامکی و حجت، 1398).
این امر باعث شده است که طراحان شهری در نگاهی افراطی با نقد کلی روش خلاقانه به دنبال استفاده از روشهای مکانیکی برای تحقق کیفیات پیچیده فضای شهری باشند.
بنابراین، فهم و بسط این روش بر پایۀ شناخت و واکاوی مفهوم، فرایند و عوامل مؤثر در خلاقیت است، تا بتوان از مزایای آن در حل پیچیدگیهای هنری و عملکردی طراحی شهری و ارتقای کیفیتهای منبعث از ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی در فضای شهری حداکثر استفاده را کرد.
با توجه به جدیدبودن و تطابق بیشتر مدل خلاقیت لاوسون (بنگرید به جدول 3) در معماری با شرایط طراحی فضای شهری، تشریح مراحل خلاقیت در این مدل انجام شده است.
در این پژوهش متناسب با هدف آن، فرایند طراحی شهری خلاقانه در تهیۀ طرح جامع سهبعدی در مقیاس فضای شهری مورد نظر است.
از این رو، تطبیق فرایند طراحی شهری با فرایند خلاقیت در مقیاس طرح جامع سهبعدی (فضای شهری) انجام شده است.
فرایندی که هم در ارائۀ راهحلهای طراحی شهری مفید است و هم مراحل خلاقیت را شامل میشود.