چکیده:
مورخان در تاریخنگاری شاهنشاهی ساسانی به علت کمی منابع بازخوانیشده به عربی و فارسی و
تعداد انگشتشمار تک نگاری ها مشکلات بسیاری داشتند. با شروع تک نگاری ها به کوشش جورج
در 1882 م. دو منبع گسترده (Christensen) رالینسون در سال 1944 م. و آرتور کریستنسن
و وسیع در باب ایران ساسانی نوشته شده است. کریستنسن با بررسی تک نگاری های موجود و
استفاده از مراجع کلاسیک و خط فارسی نوین باعث پرشدن خلا تاریخی شد. همچنین با
بهره مندی از آثار عربی و فارسی به ما کمک کرد تا قدمی به کشف این امپراتوری بزرگ نزدیک تر
نیز مطالعات بیشماری (Michael Jackson Bonner) شویم. پروفسور میکائیل جکسون بانر
James ( در خصوص اواخر تاریخ باستان انجام داده است. پروفسور جیمز هاوارد جانستون
استاد وی، که مدرس تاریخ بیزانس بود، اکنون یکی از مهم ترین تاریخ نگاران ساسانی(Howard
است؛ که در کتابش برای روشنکردن جنبه های مختلف آن امپراتوری در قرن ششم میلادی،
تاثیراتش در جهان باستان و ارائۀ مطالبی فراتر از منابع عربی و فارسی پیشین در تلاش بوده
است و به راستی موفق هم شده است. همچنین، کتاب تاریخی آخرین امپراتوری ایران نوشتۀ
پروفسور بانر جامع ترین تالیف در زمینۀ ساسانیان به شمار می رود. امروزه با مطالعه روی
تک نگاری ها و آثار موجود، علاوه بر بررسی تاریخ سیاسی ساسانی می توانیم اقتصاد و شهرهای
ایران باستان را در زمان امپراتوری و تاریخ کلی آن بررسی کنیم.
Historians had many problems with Sassanid imperial historiography due to
the limited number of Arabic and Persian reread sources and the a few number
of monographs. With beginning the monographs by George Rawlinson in
1882 and Arthur Christensen in 1944, two extensive and vast sources have
been written about Sassanid Iran. Christensen caused to fill the historical gap
by examining existing monographs and using classical sources and modern
Persian script, and helped us take a step closer to discovering this great empire
using Arabic and Persian sources. Professor Michael Jackson Bonner has done
countless studies on late antiquity, and Professor James Howard-Johnston, his
professor, who was the teacher of Byzantine history, is now one of the most
important historians of the Sassanid Empire, has attempted in his book to shed
light on various aspects of the Sassanid Empire in the sixth century, its
influences on the ancient world and the presentation of material beyond the
previous Arabic and Persian sources that he has been very successful. Also,
the historical book of the last empire of Iran written by Professor Bonner was
the most comprehensive book on the Sassanid Empire. Today, we can study
the economy and cities of ancient Iran during the empire and its general
history by studying the monographs and existing works, in addition to
investigation of the Sassanid political history.
خلاصه ماشینی:
پروفسور جیمز هاوارد ـ جانستون (James Howard) استاد وی، که مدرس تاریخ بیزانس بود، اکنون یکی از مهمترین تاریخنگاران ساسانی است؛ که در کتابش برای روشنکردن جنبههای مختلف آن امپراتوری در قرن ششم میلادی، تأثیراتش در جهان باستان و ارائۀ مطالبی فراتر از منابع عربی و فارسی پیشین در تلاش بوده است و به راستی موفق هم شده است.
دستۀ متون فارسی میانه از اواخر دورۀ ساسانی و پس از آن، متون لاتین و یونانی مورخان رومی که قراردادهای بین دو امپراتوری بزرگ را در اواخر جهان باستانی ثبت میکردند، متنهای سریانی، که اصولاً شهاتنامه هستند و به منظور همبستگی در میان مسیحیان شرقی نگاشته میشدند، همچنین منابع ارمنی که به شیوههای بسیاری ارزشمندترین هستند، زیرا به جهانبینی در خصوص سنت ایرانیان نزدیکترین به حساب میآیند، گرچه از زاویۀ دید مسیحیان نوشته و بنابراین دیانت زردشتی در آنها ناپسند جلوه داده شده است و منابع فارسی و عربی بازنویسیشده هم از تاریخ سلطنتی ساسانی باقی ماندهاند، اما تسلط بر آنها و استفاده از همهشان برای هریک از مورخان کاری پرمخاطره و دلهرهآور است.
در این کتاب، نویسنده با هدف روشنکردن جنبههای مختلف در ساسانی قرن ششم میلادی، تأثیراتش بر جهان باستان و ارائۀ مطالبی فراتر از منابع عربی و فارسی پیشین در تلاش بوده و به راستی کامیاب هم شده است6.
ایضاً بانر ماجرای همهگیری طاعون یوستینیانوس را به زیبایی توضیح میدهد که در منابع دیگر کمتر بررسی شده است؛ بیماریای که از چین به روم و ایران آمد و امپراتوری روم و شاهنشاهی ساسانی را درگیر کرد10.