چکیده:
حفاظت از بافتهای با ارزش تاریخی تحت تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی و سیاسی قرار دارد که با شناسایی این عوامل میتوان تأثیرات واردشده بر بافتهای با ارزش تاریخی را شناخت و برای هر شرایطی برنامهریزی کرد. حفاظت از بافتهای تاریخی و میراثی، از ضرورتهای برنامهریزی برای این نوع بافتها است، اما وجود محیطی پیچیده و در حال تغییر، حفاظت را دچار چالش میکند که ازجملۀ این چالشها میتوان به تداوم فرسودگی و ازدستدادن جمعیت بومی اشاره کرد. استفاده از روشهای نوآورانۀ آیندهپژوهی، این امکان را برای برنامهریزان شهری فراهم میکند تا با چالشها و عدمقطعیتهای محیطی مقابله کنند؛ بنابراین، بهمنظور تدوین ادبیاتی آیندهمحور برای مواجهه و حفاظت از بافتهای تاریخی، این تحقیق با بهتصویرکشیدن آیندههای بافت تاریخی شهر، ابتدا به شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر حفاظت بافت تاریخی یزد میپردازد. سپس با تجزیهوتحلیل این عوامل و استفاده از روش تحلیل اثر متقابل، سناریوهای آیندۀ بافت تاریخی را تدوین میکند. روش جمعآوری اطلاعات، اسنادی و میدانی (مصاحبه) است. با استفاده از نمونهگیری هدفمند، 10 نفر از متخصصان شناسایی شدند که دارای دانش و تجربه در موضوع تحقیق هستند. این افراد شامل اعضای هیئتعلمی (در حوزۀ شهرسازی، مرمت و آیندهپژوهی)، مهندسان مشاور در حوزۀ بازآفرینی و مرمت بافت تاریخی یزد، اعضای پروندۀ ثبت جهانی و مسئولان در پایگاه بافت تاریخی یزد و مسئولان بافت تاریخی در شهرداری یزد هستند. با بررسی مطالعات اسنادی و توصیفی، عوامل کلیدی مؤثر بر حفاظت بافت تاریخی یزد شناسایی و با نظر متخصصان تحقیق، این عوامل کلیدی تدوین و تنظیم شدند. 22 عامل کلیدی شناساییشده بهوسیلۀ متخصصان تحقیق، ارزشگذاری شد که به کمک نرمافزار میکمک، دادههای تحقیق از نظر تأثیرگذاری و تأثیرپذیری تجزیهوتحلیل شدند. نتایج نشان میدهد مهمترین پیشرانهای مؤثر بر آیندۀ بافت تاریخی، میزان وابستگی درآمد دولت به اقتصاد نفتی، توان رقابتپذیری بینالمللی و الگوی مصرف است که از برخورد این پیشرانها، هشت سناریو برای بافت تاریخی یزد میتوان متصور شد. با درنظرداشتن منطق هر سناریو، فضای موجود در آن سناریوها تدوین شده است که در این میان، ارکان شهرسازی بافت تاریخی یزد (حفاظت، دسترسی، حفظ عملکردهای با ارزش، توسعۀ کالبدی، پویایی اجتماعی-فرهنگی، بهبود اقتصادی، همزیستی با محیطزیست و حفظ ارزشهای انسانی) در هر سناریو بررسی شد.
The preservation of historical texture is affected by economic, social, environmental, and political factors that can identify the impacts on historical valuable tissues and can be programmed to identify these factors. Using Innovative Future Methods Research enables urban planners to address environmental challenges and uncertainties. This study attempts to depict the future of the historical context of the city, first identifying the key factors influencing the development and formulate future scenarios of the historical context by analyzing these factors using the cross-impact analysis method. The method of data collection is the Literature Review and interview. Targeted sampling identified 10 experts who have knowledge and experience in the field of research and analyzed the data with the help of Micmac software. The results show that the factors affecting the future of the historical context are the extent of the government's dependence on the oil economy, international competitiveness, and consumption patterns. Eight scenarios for the historical context of Yazd can be deduced from the impact of these key factors. With the logic of each scenario, the atmosphere in that scenario has been developed, among which the urban planning elements of Yazd historical context (conservation, access, preservation of valuable functions, physical development, socio-cultural dynamics, economic recovery, coexistence with the environment And the preservation of human values) in each scenario.
خلاصه ماشینی:
استفاده از روش هاي نوآورانۀ آينده پژوهي ، ايـن امکـان را بـراي برنامه ريزان شهري فراهم مي کند تا با چالش ها و عدم قطعيت هاي محيطي مقابله کنند؛ بنابراين ، به منظـور تـدوين ادبياتي آينده محور براي مواجهه و حفاظت از بافت هاي تاريخي ، اين تحقيق با به تصويرکشـيدن آينـده هـاي بافـت تاريخي شهر، ابتدا به شناسايي عوامل کليدي مؤثر بر حفاظت بافت تاريخي يزد ميپردازد.
با درنظرداشتن منطق هر سناريو، فضاي موجود در آن سناريوها تدوين شده است کـه در ايـن ميان ، ارکان شهرسازي بافت تاريخي يزد (حفاظت ، دسترسي ، حفظ عملکردهاي با ارزش ، توسعۀ کالبدي ، پويـايي اجتماعي -فرهنگي ، بهبود اقتصادي ، هم زيستي با محيط زيست و حفظ ارزش هاي انساني ) در هر سناريو بررسي شد.
هدف از اين پژوهش ، حفاظت از بافت هاي تاريخي يزد به عنوان ميراث فرهنگي است ؛ چرا که اين فضاها شايستۀ حفاظت هستند و حفاظت از ميراث فرهنگي مي تواند حس اجتماعي و هويت فرهنگي، تعاملات اجتماعي و شبکۀ اجتماعي، تنوع فرهنگي و خلاقيت ، مشارکت جامعه ، فرهنگ محلي و تاريخ توسعۀ شهر را به وجود بياورد (١٣٧-١٣٦ :٢٠١٧ ,Jim)، اما با توجه به شرايط درحال تغيير و عوامل تأثيرگذار اجتماعي، اقتصادي و سياسي، حفاظت دچار چالش شده است ؛ بنابراين به منظور حفاظت از ميراث جهاني براي آينده ، اين تحقيق با استفاده از روش آينده پژوهي به بررسي آينده هاي بافت تاريخي يزد با نگاه جامع و يکپارچه با افق زماني طولاني مدت مي پردازد.
Future Studies in Historical Context with Sustainable Development Approach (Case Study: Barzan Shash Badgir Yazd), Geographical Research in Urban Planning, 8(1), 137–159.