چکیده:
قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران از ابتدای مهرماه سال 1387 با تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان اجرایی شده است .با توجه به اصل 85 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اجرای آزمایشی این قانون به مدت پنج ساله در نظرگرفته شده تا پس از ارزیابی مجدد و رفع مشکلات و رویه های اجرایی با تصویب مجلس شورای اسلامی تبدیل به قانون دائمی گردد. در این مقاله به منظور تعیین شکاف درآمدی مالیات بر ارزش افزوده در ایران با توجه به ظرفیت مالیاتی وضع این نوع مالیات برکالاها و خدمات با نرخ عمومی، با استفاده از روش اقتصاد کلان ابتدا پایه بالقوه این نظام مالیاتی براساس درصدی از تولید ناخالص داخلی طی سالهای 1388-1394 تعیین و سپس درآمد بالقوه (مورد انتظار) مالیات بر ارزش افزوده با نرخ عمومی و بر اساس اطلاعات آماری موجود در حسابهای ملی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، محاسبه شده است. در مرحله بعد با در نظر گرفتن میزان درآمد وصولی تحقق یافته سازمان امور مالیاتی کشور در طی سالهای مذکور، شکاف درآمدی مالیات بر ارزش افزوده ((VATGAP معادل 31.43 درصد و ضریب کارایی این نظام مالیاتی در ایران در طی سال های مورد مطالعه معادل 69 درصد محاسبه که بیانگر یک عملکرد مناسب در اجرای این نظام مالیاتی در ایران می باشد.
Abstract VAT Act has been implemented since 22 Sep. 2008, after approval of VAT Act by the Islamic Consultative Assembly and then by the Council of Guardians. In accordance with Article 85 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, this Act was originally implemented for five year on trial basis and that was to be re-assessed and after removal of executive and procedural problems, approved as permanent Act by the Islamic Consultative Assembly. In this paper, we will determine the VAT revenue gap in Iran, taking into consideration the capacity of this tax for application on goods and services with standard ratesing the macroeconomic method first, the potential basis of this tax system, based on the percentage of gross domestic product during the years 2008-2015, and then the potential (expected) income tax at the general rate and based on the statistical data available in the national accounts of the Central Bank of the Islamic Republic of Iran. In the next step, considering the amount of revenue collected by the Tax Administration of the country during the studies years, the VAT GAP computed at (31.43%) and the tax efficiency of this tax system in Iran during the studied years equaled 69% Calculation that represents a good performance of implementing this tax system in Iran.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله به منظور تعیین شکاف درآمدی مالیات بر ارزش افزوده ، ابتدا با استفاده از روش اقتصاد کلان ، پایه بالقوه این نظام مالیاتی بر اساس درصدی از تولید ناخالص داخلی ٣ طی سال های ١٣٩٤-١٣٨٨ تعیین و سپس درآمد بالقوه (مورد انتظار) مالیات بر ارزش افزوده با نرخ عمومی و بر اساس اطلاعات آماری موجود در حساب های ملی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ، محاسبه شده است .
در مرحله بعد با درنظرگرفتن میزان درآمد وصولی تحقق یافته سازمان امور مالیاتی کشور طی سال های مذکور، شکاف درآمدی مالیات بر ارزش افزوده (VAT GAP) معادل ٣١/٤٣ درصد و ضریب کارایی نظام مالیاتی معادل ٦٩ درصد محاسبه شده است که بیانگر عملکرد مناسب نظام مالیات بر ارزش افزوده در ایران میباشد.
غربالی مقدم (١٣٨٤) در طرح تحقیقاتی خود با استفاده از یک مدل شبیه سازی شده با به روز رسانی جدول داده ـ ستانده سال ١٣٧٠ برای سال ١٣٨٠ و به کمک روش تولید، با توجه به نرخ ٨% مالیات بر ارزش افزوده درآمدی معادل ٣١١٧٩ میلیارد ریال که ٢٦/٤% از تولید ناخالص داخلی آن سال میباشد را بدست آورد و به این نتیجه رسید که اجرای این نظام مالیاتی از وابستگی دولت به درآمدهای نفتی خواهد کاست .
ضریب کارایی درآمدی مالیات بر ارزش افزوده ایران به طور متوسط ٦٩% محاسبه شده که این درصد بیانگر عملکرد اجرایی مناسب سازمان امور مالیاتی کشور در خصوص این نظام مالیاتی طی سال های مورد مطالعه بوده است .