چکیده:
بر اساس قوانین ایران و اتحادیه اروپا میتوان حقوق رقابت را بهطور خلاصه تحت عنوان مجموعه ضوابطی که روابـط میان فعـالان تجاری را تنظیم میکند تا از این طریق، انحصار یا سوءاسـتفاده از وضعیت اقتصادی مسلط شکل نگیرد، تعریف نمود. با بررسی قوانین و مقررات ایران و اتحادیه اروپا در زمینه رقابت میتوان گفت که اراده مشترک قانونگذار در ایران و اتحادیه اروپا از وضع قوانین حقوق رقابت، مقابله با انحصار و تسهیل رقابت و جلوگیری از انحراف رقابت میباشد. هدف از نگارش این مقاله، بررسی قواعد رقابت در دو نظام حقوقی ایران و اتحادیه اروپاست. با این توضیح که، حقوق رقابت در ایران سابقه چندانی ندارد، حالآنکه در اتحادیه اروپا از آغاز تأسیس مسئله رقابت مطرح بود و با گذشت زمان از طریق اصلاح معاهدات و رویه قضایی قوام یافت. شایان ذکر است که وضع قواعد رقابتی در فقه اسلامی بهعنوان یکی از منابع نظام حقوقی ایران نیز مسبوق به سابقه است و حسب مورد به قواعد رقابتی موجود در آن نیز اشاره شده است. روش تحقیق دراین مقاله، مبتنی بر تحقیق کتابخانهای و تحلیل دادهها است. در این مقاله قوانین و مقررات دربرگیرنده قواعد حقوق رقابت در ایران و اتحادیه اروپا احصاء و نسبت به تحلیل و بررسی آنها در قالب بیان شباهتها و تفاوتهای موجود اقدام شده است و در نهایت پیشنهادهایی برای مقابله با چالشهای پیشروی حقوق رقابت ایران، مطرح گردیدهاند.
According to the laws of Iran and the European Union, competition law can be briefly defined as a set of rules that regulate the relationship between traders and consumers, so as not to create monopoly or abuse of the dominant economic situation. Examining the laws and regulations of Iran and the European Union in the field of competition, it can be said that the common will of the legislator in Iran and the European Union is to enact competition law, combat monopoly and facilitate competition and prevent competition distortion. The purpose of writing this article is to study the rules of competition in the two legal systems of Iran and the European Union. With this explanation that competition law in Iran has a short history, while in the European Union, the issue of competition has been raised since its beginning and has been consolidated over time through the amendment of treaties and judicial procedure. It is worth noting that the establishment of competitive rules in Islamic jurisprudence as one of the sources of the Iranian legal system is precedented and, as the case may be, the competition rules in it are also mentioned. The research method in this article is based on library research and data analysis. In this article, the rules and regulations containing the rules of competition law in Iran and the European Union are enumerated, analyzed and examined in terms of similarities and differences, and finally, suggestions are made to address the challenges facing Iranian competition law.
خلاصه ماشینی:
بررسی اراده قانون گذار ایران و اتحادیه اروپایی از وضع قواعد رقابتی با توجه به اینکه فقه یکی از منابع اصلی نظام حقوقی ایران تلقی می شود، سؤالی که در اینجا به ذهن متبادر می شود این است که آیا ازنظر فقها حاکم می تواند مقرراتی در خصوص رقابت وضع نماید یا خیر.
Van Cayseele and Van den) Bergh, 2006: 63) به لحاظ موضوعی با توجه به اینکه قواعد رقابتی لازم الرعایه در اتحادیه ی اروپایی در مواد (١٠١) تا (١٠٩) معاهده ی عملکرد اتحادیه ی اروپایی درج شده اند و این معاهده را دولت های کشورهای عضو باید رعایت کنند، همچنین با توجه به تعریف بنگاه اقتصادی در رویه دیوان اروپایی دادگستری و نیز کمیسیون اروپا، می توان چنین استدلال کرد که در اتحادیه ی اروپایی نیز تفاوتی میان دولتی یا خصوصی بودن بنگاه اقتصادی وجود ندارد و صرف فعالیت اقتصادی ، نهاد درگیر در فعالیت اقتصادی را ملزم به رعایت قواعد رقابتی می کند.
خوشبختانه رویه قضایی اتحادیه ی اروپایی در خصوص تفسیر این بخش بسیار غنی است و برای تحلیل این ماده و شناسایی نقاط ضعف و قوت آن می توان به آرا دیوان در این خصوص مراجعه کرد که در ادامه مقاله حسب مورد به برخی موارد اشاره خواهد شد به لحاظ حیطه شمول بند (١) ماده (١٠١) معاهده ی عملکرد اتحادیه ی اروپایی مقرر می دارد: «اعمال زیر در بازار داخلی ممنوع تلقی می شوند: هرگونه توافق بین بنگاه های اقتصادی، تصمیمات مجمع بنگاه های اقتصادی و رویه هماهنگ که می تواند بر تجارت بین 295 دولت های عضو مؤثر واقع شود و یا هرگونه توافق که هدف یا اثر آن از بین بردن ، محدود نمودن و یا منحرف کردن رقابت در بازار مشترک اروپا باشد.