چکیده:
سابقه و هدف: به حدود نوزده بیماری قلبی در کتب مختلف طب ایرانی اشاره شده است. در بحث امور طبیعیه با توجه به اینکه قلب معدن حرارت غریزی است، عملکردهای بیشتری برای روح قلبی و حرارت غریزی ذکر شده که اختلال آنها نیز میتواند در زیرمجموعۀ امراض قلب قرار داده شود. از بررسی عملکرد ادویۀ قلبیه در طب ایرانی که شامل مفرحات و تریاقات هم است میتوان به گسترۀ وسیعتر عملکرد قلب در این طب پی برد. علیرغم اهمیت قلب در طب ایرانی به نحوۀ شرححالگیری و معاینۀ قلب بهصورت یکجا و مدون اشاره نشده است و بههمین علت در این مقاله سعی شده بهصورت طبقهبندی شده نحوۀ ارزیابی قلب منتشر شود.
مواد و روشها: تحقیق به روش مطالعۀ کتابخانهای انجام گرفت. کتب طبی معتبر مانند قانون، ذخیرۀ خوارزمشاهی، اکسیر اعظم، کامل الصناعه، خلاصه الحکمه، مفرح القلوب و... مورد بررسی قرار گرفتند. مطالب مربوط به امراض قلبی و روح قلبی بررسی شدند و متون مرتبط با آن در نرمافزار نور با استفاده از کلیدواژههایی مانند قلب، روح حیوانی، طبیعت مدبره، نبض، قوت جستجو شد. از کتب طب نوین آخرین چاپ کتاب بیماریهای قلبی برانوالد و کتاب قلب هرست و مقالات پژوهشی در مورد قلب در طب ایرانی و رایج در پایگاههای دادهای مختلف نیز بررسی شدند. سپس یافتههای بهدست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافتهها: جامعترین چکلیست ارزیابی قلب در طب ایرانی توسط ابنسینا در کتاب سوم قانون ارائه شده و به پیروی از او در سایر کتابها همچون اکسیر اعظم آمده است. طبق نظر ابوعلی سینا قلب باید از هشت یا ده وجه مورد ارزیابی قرار بگیرد.
نتیجهگیری: بهنظر میرسد که در طب ایرانی قلب مفهوم وسیعتری نسبت به طب رایج دارد و بنابراین شرححال و معاینۀ قلب در آن جامعتر است. لذا اخذ شرححال و معاینۀ قلب بهصورت مدون بر مبنای طب ایرانی احتمالا میتواند سرعت ارزیابی بیمار را افزایش داده، احتمال خطا در تشخیص را کم کند و به متخصص طب ایرانی، مواقع خطر و زمان ارجاع به متخصص قلب را یادآوری کند.
Background and Purpose: There is a separate chapter for heart diseases in most basic textbooks of Persian medicine such as the Canon of Avicenna. Although nineteen heart diseases are discussed in the related section, heart problems encompass a wide variety of disorders in Persian medicine. This is because the heart is the center of innate heat (Hararat-e-Gharizi) which influences all body functions. Cardiac drugs in this medical school have antidote and anti-depressive effects. In spite of its importance, the cardiac examination has not been discussed collectively in a systematic approach in Persian medicine. We tried to do that in this article.
Methods and Materials: This article is a library based study. Persian medicine textbooks and its related articles in current databases were searched for the heart examination. Meanwhile, in current medicine, cardiovascular textbooks, as well as databases, were studied with keywords such as heart examination. Both findings were combined with the article.
Results: The most complete explanation of cardiac evaluation belongs to Avicenna in his third volume of the famous book, the Canon of medicine. He mentions that the heart should be evaluated from eight perspectives.
Conclusion: Heart has a wider sense and larger domain of evaluation in Persian medicine than current medicine. Cardiac evaluation pathway in Persian medicine could be integrated with current medicine and presented as an algorithm for a fast and less mistakable approach to cardiac examination by Persian medicine practitioners.