چکیده:
پژوهش حاضر بیان کننده ی واکاوی شاخصه های اکسپرسیونیستی با مطالعه ی پاره ای از قصاید ادیب نیشابوری است که البته در دیگر آثارش به ویژه در "قیصرنامه" نیز قابل ردگیری خواهد بود. تصاویر اکسپرسیونیستی از رخدادهای سلطه جویانه و فجایع جنگ در شعر ادیب تا حدود زیادی با شاخصه هایی آراسته است که در مکتب ادبی-هنری مرتبط و همزمان در غرب دیده می شود؛ شاخصه هایی که زمینه ها و عاملیت های مشترک در ادبیات ملتهای درگیر به بار آورده است. از این رو، فرض تطبیقی کار حاضر بر شکل گیری جهانی مکتب اکسپرسیونیسم است که در آن وجود شاخصه ها تواردی و متأثر از زمینه های تجربی یکسان است و نه لزوماً در پیِ تأثیرپذیری شعر ادیب از مکاتب ادبی اروپای غربی یا آثار نویسندگان آلمانی پیشرو. به اختصار میتوان گفت افزون بر ارتباط محتوای اشعار ادیب با ضدنظامی گری، تخطئه ی جهان پرآشوب ویلهلمی و پیشگویی های آخرالزمانی از نتایج جنگ، بیانگرایی خلّاقانه ی او در سبک ادبی نیز به ویژه در تصویرسازی و شخصیت پردازی نمادین و انتزاعی مشهود است. این بازنماییها، همگونی هایی نیز با برخی از مکاتب هنری و ادبی دوره دارد.
The present study is mainly concerned with the analysis and investigation of expressionistic tenets in select odes by Ahmad Adib Peshawari which can also be traced in his other works such as "Book of Kaiser." Expressionist images of supremacist incidents and war atrocities in his poetry to a great extent are akin to contemporary Western literary and artistic schools. These tenets were created as a result of hard experiences of the involved nations in the war. The underlying assumption of the study is that expressionism is a universal school which emerged from similar experiences all around the world. This disproves the claim that Adib’s poetry was under the influence of Western European literary schools or the works of avant-garde German writers. Apart from anti-militarism, criticism of the chaotic Wilhelmian world and apocalyptic prophecies of war repercussions, his poetry also enjoys a creative expressiveness in literary style, notably in image-making, symbolic characterization and abstraction. These representations also resemble to some artistic and literary schools of the period.
خلاصه ماشینی:
٣-تجزيه و تحليل ٣-١- بازتـاب جنـگ جهـاني اول و اکسپرسيونيسـم در شـعر اديـب پيشاوري اکسپرسيونيسم از جمله مکتب ها و جريانهاي ادبي آلمان و اروپـا بـود کـه بـه منظور پيش بيني و اعلام فجايع جنگ جهاني در عرصه ي هنر و ادبيات به وقوع پيوست .
٣-١-٤- اگر چنان که گفته ميشود، اکسپرسيونيسم به معنـاي علاقـه ي وافـر به تخطئه ي جامعه ويلهلمي آلمـان باشـد (فـرنس ، ١٣٩٠: ٥٧)، آن وقـت شـعر اکسپرسيونيستي اديب پيشاوري، مـيتوانـد بـا رويکـردي شـرقي و ايرانـي، بـه منزله ي تخطئه ي استقرار خاندان قاجاري و البته ضـدنظاميگـرياي باشـد کـه اشغالگران خارجي در ضعف آن در ايران بر قـرار کردنـد؛ چـه بسـا تصـويري از فرياد اعتراض و نارضايتي بر عواقب وخيم جنگ جهاني و اعلام نفـرت از رفتـار وحشيانه ي ويلهلم آلمان نيـز محسـوب شـود.
اگرچه اديب خـود در شـکل ، زبـان و قالـب شعري، سنت گراست و به قولي نيز «جامع ترين کسي است که بر فرهنگ سنتي اسلامي احاطه ي کامـل داشـته و انعکـاس ايـن فرهنـگ وسـيع را در شـعرهاي فارسي و عربي او کم و بيش ميتوان مشاهده کـرد» (شـفيعي کـدکني، ١٣٩٠: ٣٢٩)، اين گرايش به نوجويي و پويايي همراه با حفظ شعائر اسلامي، شور شـرق و ايران دوستي، از مشخصه هاي اصلي اديـب در نگـرش اجتمـاعي و سياسـي او است که در برخي قصايدش، به صورت تقابل درونـي ميـان متفقـين انگلـيس و قيصر آلمان (در نمونه ي زير عبارت از شاه و دشمن )، نمود پيدا کرده اسـت .